Een Arabische ‘Zeitenwende’?
Een klein artikeltje op de eerste bladzijde van de Frankfurter Allgemeine van 23 april trok onze aandacht. Christoph Ehrhardt schreef er over een Arabische ‘Zeitenwende’.
Door mijn ervaringen in Pakistan vond ik de invloed van het wahabitische Saoedi-Arabië verschrikkelijk. Het geïmporteerde wahabisme vernietigde de diversiteit van de islam in het land (o.a. het Iraanse sjiisme) en is medeverantwoordelijk voor het debacle dat we decennialang in Afghanistan hebben gekend.
Ook in Indonesië kon het door petrodollars wortelschieten en diversiteit vernietigen. De spanningen tussen het wahabitische koninkrijk en het sjiitische Iran dat zich ook op het wereldtoneel ging tonen, zijn intussen alom bekend. Maar de relatie tussen die twee gaat nu blijkbaar een andere kant op.
Ik parafraseer hier de visie van Ehrhardt die ons in Europa tracht wakker te schudden.
Ehrhardt verwijst naar 14 september 2019 toen er in Saoedi-Arabië raketten en drones neerkwamen op olieplatformen en raffinaderijen. De hardliners in Iran wilden tonen hoe sterk ze waren. Trump keek de andere kant op en deed niets. Toch was het erg belangrijk.
Saoedi-Arabië werd geconfronteerd met zijn eigen kwetsbaarheid en met het feit dat bondgenoot Amerika zelfs geen minimale steun kon bieden, ook al zette het maximale druk op Iran.
De Golfstaten willen nu een soort ‘Wende’: rust naar buiten, zodat energie besteed kan worden aan veranderingen binnenin. Riad en Teheran werken eraan om hun vernietigend antagonisme in te dijken. De Golfmonarchen willen hun strategische betrekkingen diversifiëren. Het loont immers niet als ze alleen op het Westen rekenen. Dat wordt bewezen door de westerse bondgenoten Irak en Libanon waar Iran de overhand heeft. Het verwondert niet dat de monarchen in de Golf niet willen breken met Rusland dat zich in Syrië aan het Westen heeft getoond en dat nu zelfs Europa bedreigt op eigen bodem.
In China zien ze een grootmacht die zelfbewust de VS provoceert en zich geen zorgen maakt over mensenrechtenschendingen. China is niet meer alleen een economische partner. Het land speelt een rol van politieke ‘makelaar’ en zou graag een garantiemacht worden: het hernemen van de diplomatieke betrekkingen tussen Teheran en Riad werd in Bejing bezegeld.
Het Westen, aldus Ehrhardt, moet zich door de nieuwe verhoudingen in het Midden-Oosten niet alleen zorgen maken over het verlies aan betekenis. Het hele proces is er in de handen van autocraten en wil vooral het behoud van de autoritaire systemen bestendigen.
Die autocraten handelen pragmatisch en cynisch. Hun doel is om de conflicten in de regio te kalmeren, niet zozeer om ze op te lossen. Het beste voorbeeld is voor Ehrhardt de triomftocht van Bashar al-Assad in Syrië en in de buitenlandse politiek. De Saoedische minister van Buitenlandse Zaken was recent te gast in Damascus.
Tot voor kort kon en mocht Assad zich in de kring van Arabische autocraten niet tonen. Maar nu ruilt Saoedi-Arabië de rehabilitering van Teherans beschermeling voor een de-escalatie in Jemen, waar Iran de Hoethi-rebellen steunt. Daarmee is het probleem Syrië voor Saoedi-Arabië geneutraliseerd. Maar Ehrhardt vindt het voor Europa een ‘schadelijke handel’.
“Het is een precedent als een massamoordenaar die gifgas inzette tegen zijn eigen burgers nu aan conferentietafels zit en niet op een beklaagdenbank.”
Een regime dat de oorzaak is van het Syrische onheil wordt nu bevestigd. Het gebruikt zijn vluchtelingen om Europa onder druk te zetten en het schrikt er niet voor terug om zijn geheime diensten in te zetten om met islamitische terroristen samen te werken. Van de huidige upgrading profiteren alleen de Syrische dictator en zijn beschermheren in Moskou en Teheran.
En nu Saoedi-Arabië en Iran dichter bij elkaar komen, is een alliantie met Israël en de VS tegen Iran verder weg dan ooit. Iran kan nu de-escaleren met de Golfstaten en tegelijk zijn conflict met Israël en de VS aanwakkeren. Daardoor vergroot de kloof tussen de Golfstaten en de VS.
Deze ‘Wende’ in het Nabije en het Midden-Oosten – aldus Ehrhardt – mag Europa niet veronachtzamen. Wie wil verhinderen dat er een autocratische en antiwesterse ‘Nieuwe Orde’ komt, zal zich moeten engageren. Maximaal.
Maar hoe Europa dat zou kunnen of moeten doen, heeft de journalist niet aangegeven. Hij suggereert wel dat Europa, dat zijn onze politici ‘slapen’, of met andere dingen bezig zijn.
Marc Colpaert
https://qoshe.com/frankfurter-allgemeine/christoph-ehrhardt/arabische-zeitenwende/159551450
