Twee studie- en verdiepingsdagen over Martin Buber. Ik en jij, een getuigenis: Buber en ik
In je leven loop je tegen heel wat mensen aan, bedoeld en onbedoeld, aangenaam, verrassend, hoogdravend, bescheiden, zelfzeker, twijfelend … evenzoveel keer ontmoet je een ‘jij’, nieuw en anders. Telkens weer ervaar je ook zelf een uitnodiging om daarbij ‘echt’ te verschijnen, in de relatie, soms tot je eigen tevredenheid, maar even vaak tot jouw verrassing of verwarring, soms zelfs verstomming of verstilling.
Tot een van die mooiste ontmoetingen voor mij behoort die met Martin Buber. Neen, niet in levenden lijve helaas, ik was amper twee toen hij stierf. Maar de jij die in Buber blijvend tot mij spreekt sinds de dag dat ik zijn sleutelwerk ‘Ik en jij’ ter hand nam, leeft iedere dag, en appelleert sindsdien aan mijn diepste gevoelens en gedachten.
Ik was dus maar wat dankbaar dat CIMIC ons een tweedaagse verdiepingskans bood om deze ‘relationele’ filosoof weer te ontmoeten, en via hem tal van andere inspirerende en geïnspireerde gelijkgestemden.
Sommigen beslagen, sommigen verkennend, sommigen nieuwsgierig. Maar allen met een gul hart, open voor authentieke ontmoeting. Het tweedaagse seminarie had bovendien zijn spreekwoordelijke tenten opgeslagen op een bijzonder fraaie site: La Rivelaine in Eigenbrakel.
Dat bleek een oase van rust, vol patio’s, waterpartijen, bloemenperken, zithoekjes, pittoreske zaaltjes, … Je gaat gelijk in dialoog met de natuur, zo vlakbij Brussel. Verbinding van bij de start. Buber zou het niet anders hebben gewild.
De kernthema’s van de tweedaagse waren bijzonder actueel.
Dag 1 (zaterdag 3 mei)
De eerste dag opende met de vraag waar wij vandaag allen mee zitten, misschien meer dan ooit: hoe nog te dialogeren met elkaar, in een wereld waar ‘belijders’ van verschillende godsdiensten en levensbeschouwingen zich lenen tot het toebrengen van zoveel verschrikkelijk leed?
Hoe erg kunnen wereldleiders wat ons wezenlijk verbindt de kop indrukken: het leven zelf? De titel van de dag sprak ook van ‘Godsverduistering’ en hoe die tegen te gaan.
Want velen hier kunnen niet anders meer dan lijdzaam de ogen af te wenden of neer te slaan. Moedeloos en machteloos word ik ervan, gaf een van de deelnemers aan. En ja, wie kent het gevoel niet? Al die schrijnende beelden en getuigenissen? Wie wordt er niet door onderuitgehaald?
Toch gingen we de hele dag door op zoek naar verbindende veerkracht. Naar hoe weer rechtop te gaan staan, weer te interageren – zelfs met een Trump vroeg iemand zich af? – en te blijven geloven in de dialoog – tussen christenen, moslims, joden, andersdenkenden, humanisten …
En te blijven luisteren én zich ook zelf uit te spreken, met en tegenover wie anders in de wereld staat dan het eigen beleden verhaal.
Onder leiding van Marc Colpaert en Terri Grootjans bleek de hele dag een warm bad van wat Buber behartigt: de authentieke ontmoeting met de ander, waarin elkaar bestaansrecht en dus spreekrecht en ‘verschilrecht’ wordt vergund.
Hoe? Gewoon door open te blijven staan voor de ander, voor de ontmoeting, en zelf in antwoord te gaan. Bubers theorie die praktijk wordt, dat doet telkens weer zoveel deugd. Het jaagt de kilte uit de koude kleren en verwarmt het hart.
Waar zijn we de verbinding verloren onderweg, vraagt een mens zich toch af. Ze is zo heilzaam, zo vanzelfsprekend. Dat voelden wij allen zeer erg die eerste dag.
Natuurlijk is verbinding makkelijker met wie al in verbinding gelooft, maar zulke dagen geven de kracht om de wereld tegemoet te treden, ook waar anderen er juist niet (meer) in geloven.
Dag 2 (zaterdag 10 mei)
De tweede dag schakelde van het wereldtoneel naar de eigen wereld, en hoe we zelf in de lijn van generaties staan, en daar vorm hebben, identiteit en zingeving.
Hoe we daarbinnen een al even fundamentele dialoog voeren met wie ons vooraf zijn gegaan, die met ons gaan, en die na ons komen.
De insteek was de contextuele therapie zoals uitgewerkt door Ivan Nagy. Hanneke Meulink-Korf, die nog met de Hongaars-Amerikaanse psychotherapeut gewerkt heeft, leidde de dag samen met Wouter Colpaert.
Hanneke stond terecht ook stil bij de inbreng van Paula Winkler, Bubers vrouw. Zijn boeken ontstonden immers in dialoog met haar. Passender kan het toch niet?
Paula Winkler mag dus best wel wat meer credits krijgen, want Bubers teksten zijn ook geboren in relatie, die met haar. Hoe kan het eigenlijk ook anders, als je zijn inzichten leest? In het begin is de relatie. Ook bij hem. En in zijn boeken.
Luc Van de Vijver
Lees ook:
- Martin Buber: een heldere bron. Op zaterdag 7 december 2024 organiseerden SPES en CIMIC een congres in Leuven over Martin Buber. De Joodse filosoof past perfect in het rijtje ‘heldere bronnen’ die ons kunnen inspireren om het in deze turbulente tijd uit te houden en er zin aan te geven https://cimic-npo.org/2024/12/12/58-006/
- Congres ‘Martin Buber’ zaterdag 7 december 2024 in Leuven https://cimic-npo.org/2024/11/18/57-001/
