Van fossilflation naar klimaatinflatie: waarom inflatie nu een klimaat- en natuurverhaal is
In het economische debat van de afgelopen jaren domineerde inflatie de krantenkoppen en politieke agenda’s, terwijl de klimaat- en biodiversiteitscrisis haast verdwenen uit de nieuwsstromen. Maar wat als de onderliggende oorzaken van de stijgende prijzen dieper liggen dan rentetarieven en toeleveringsketens? Wat als onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en onze groeiende kwetsbaarheid voor klimaatextremen, als gevolg van de aantasting van de natuurlijke ecosystemen waarvan we afhankelijk zijn, zelf de inflatie aanjagen?
Voor het eerst in België heeft nieuw onderzoek, uitgevoerd door het Instituut voor Milieuvraagstukken (IVM) van de Vrije Universiteit Amsterdam empirisch bewijs geleverd dat zowel de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen als klimaatverandering de afgelopen tien jaar direct hebben bijgedragen aan inflatie.
Inflatie is dus niet langer alleen een economisch probleem. Het is ook een klimaat- en natuurprobleem.
Fossielflatie: de verborgen kosten van afhankelijkheid
Herinnert u zich de energiecrisis na het begin van het conflict tussen Rusland en Oekraïne nog? Dat was niet alleen geopolitiek – het was fossiele inflatie in actie.
De studie laat zien hoe de volatiliteit van de prijzen van fossiele brandstoffen, met name die van steenkool, olie en aardgas, de Belgische inflatie aanzienlijk beïnvloedde. Deze effecten waren niet slechts kortstondige pieken; ze hadden een weerslag op onze economie en verhoogden de kosten over de hele lijn.
En hoewel de prijzen van fossiele energie dalen, blijft de nasleep ervan bestaan: kwetsbare toeleveringsketens, industriële vertragingen en hoge basisprijzen. De conclusie?
Zolang ons energiesysteem grotendeels afhankelijk is van fossiele brandstoffen (nog steeds bijna 70 procent van de Belgische mix), bereiden we ons best voor op toekomstige inflatieschokken.
Klimaatinflatie: wanneer het weer de prijzen verslechtert
Extreem weer is niet alleen een menselijke tragedie – het is een macro-economische bedreiging. De recente overstromingen, hittegolven en droogtes in België hebben al voor economische ontwrichting gezorgd.
Het onderzoek toont aan dat gebeurtenissen zoals extreme regenval of temperatuurstijgingen de prijzen kunnen opdrijven, met name voor energie, voedsel en essentiële goederen.
Inflatie wordt met andere woorden niet alleen geïmporteerd uit het buitenland of gecreëerd door centrale banken – ze wordt in toenemende mate beïnvloed door de atmosfeer en onze blijvende impact op de natuur, wat resulteert in falende buffers voor klimaatextremen.
Waarom dit belangrijk is – economisch en politiek
Hoewel de Nationale Bank van België eerder klimaatgedreven inflatie voorspelde aan de hand van op literatuur gebaseerde prognoses, is dit de eerste keer dat empirische, specifiek voor België geldende gegevens die angsten bevestigen. En de implicaties zijn enorm.
Economisch gezien zijn de argumenten voor het versnellen van de transitie nog nooit zo sterk geweest. Investeren in hernieuwbare energiebronnen en op de natuur gebaseerde klimaatbestendigheid is niet alleen goed voor de planeet – het is een slim inflatiebeleid.
Politiek gezien raakt inflatie de kiezers waar het pijn doet: in hun portemonnee. En hogere inflatie betekent hogere overheidsuitgaven (automatische indexering van de ambtenarenlonen, hogere schuldafbetalingen, toenemende energiesubsidies, enz.).
Bovendien vertonen kiezers de neiging extreemrechts te gaan stemmen, wat het achteraf nog moeilijker maakt om een goed beleid te voeren. Het verminderen van fossiele en klimaatgerelateerde inflatie gaat daarom niet alleen over concurrentievermogen, maar ook over fiscale stabiliteit en sociale vrede.
Wat moet er nu gebeuren?
Het rapport is een oproep tot actie voor Belgische en Europese beleidsmakers. De volgende aanbevelingen worden erin uitgewerkt:
- Snelle investeringen in hernieuwbare energie, gekoppeld met een grotere integratie van het Europese elektriciteitsnetwerk (het waait altijd wel ergens in Europa en ook de zon schijnt op sommige plaatsen meer), meer opslagcapaciteit die het net kan stabiliseren en het koolstofvrij maken van de economie;
- Snelle investeringen in infrastructuur voor klimaatadaptatie, met prioriteit voor op natuur gebaseerde oplossingen;
- Verkleining van de Belgische voetafdruk binnen en buiten het grondgebied – door bij te dragen aan natuurvernietiging en ontbossing in het buitenland jagen we zelf de inflatie aan;
- Afschaffing van schadelijke subsidies voor fossiele brandstoffen (alleen al in België minstens 12,1 miljard euro in 2021);
- Hervorming van het fiscale energiebeleid om prijsverstoringen te corrigeren: zo is elektriciteit vandaag te duur en fossiele brandstoffen te goedkoop, waardoor warmtepompen niet rendabel genoeg zijn;
- Integratie van klimaat- en natuurrisico’s in het monetaire beleid van de centrale bank, zo zou het mogelijk moeten gemaakt worden dat groene investeringen goedkopere rentetarieven kunnen genieten.
Het tijdperk van scheiding van klimaat- en economisch beleid is voorbij.
Inflatie is niet langer immuun voor de gevolgen van een opwarmende wereld of een op fossiele brandstoffen draaiende economie. Tijd om dit gegeven om te zetten in economisch beleid dat goed is voor mens en planeet.
Koen Stuyck
Lees ook:
Weathering the storm: climateflation and fossilflation in Belgium (WWF)https://wwf.be/nl/publicatie/weathering-storm-climateflation-and-fossilflation-belgium
Lees verder (inhoud juni 2025)
