Junta Burkina Faso viseert hoe langer hoe meer de pers en snoert kritische stemmen de mond

door · Gepubliceerd · Geüpdatet

Midden oktober 2025 zijn in Ouagadougou, de hoofdstad van Burkina Faso, verschillende journalisten aangehouden, ondervraagd en vervolgens weer vrijgelaten. Terwijl er nog steeds geen nieuws is over de in juni 2024 ontvoerde onderzoeksjournalist Serge Oulon, stelt de Burkinese pers zich vragen over de zorgwekkende staat van de vrijheid van meningsuiting, 27 jaar na de moord op journalist Norbert Zongo.

De huidige militaire junta, die nu drie jaar aan de macht is in het land van de ‘integere mensen’, haalt steeds meer de duimschroeven aan. De strijd tegen de jihadistische terreurgroepen in de Sahel is dan een prima excuus.

Ironie van het lot of toeval in de kalender? Terwijl advocaat Bénéwendé Sankara half oktober aankondigde dat het onderzoek in de moordzaak op onderzoeksjournalist Norbert Zongo uit 1998 eindelijk procedureel was afgerond, en het dossier dus klaar was om voor de rechtbank te worden gebracht, werden verschillende Burkinese journalisten met aandrang ‘uitgenodigd’ om mannen te volgen waarvan de identiteit niet echt formeel duidelijk was, maar zo goed als zeker voor de geheime politie werkten.

Terwijl ‘vriend Zongo’ uit het lied van Alpha Blondy op 13 december 1998 om militair-politieke redenen werd vermoord, wordt Atiana Serge Oulon, de geestelijke erfgenaam van de oprichter van L’Indépendant (nvdr: de onafhankelijke krant die door Norbert Zongo was opgericht), nog steeds vermist.

Oulon, hoofdredacteur van het tweemaandelijkse blad L’Événement, dat de onderzoeksjournalistiek in de geest van Zongo verderzet, werd op 24 juni 2024 bij hem huis in Ouagadougou ontvoerd door een commando van de Nationale Inlichtingendienst.

Een gebeurtenis die voor grote opschudding zorgde onder zijn collega’s die eerder al vaak te maken kregen met allerlei repressieve maatregelen vanwege de junta. Ook Reporters zonder Grenzen (RSF) veroordeelde deze aanval op de persvrijheid scherp.

Vier maanden later maakte de militaire regering bekend dat Oulon samen met andere ontvoerde journalisten gedwongen zou zijn om zich bij het leger aan te sluiten. Tot op vandaag weet niemand precies waar Oulon zich bevindt.

Al van bij de machtsovername door couppleger Ibrahim Traoré in 2022 werden Atiana Serge Oulon en zijn krant systematisch onder druk gezet vanwege de vaak kritische artikelen die ze bleven publiceren over de militaire junta en de grootschalige corruptie in het leger.

Met name de publicatie van onderzoeksrapporten over de verduistering van publieke gelden bestemd voor de erg omstreden Volontaires pour la défense de la patrie (VDP), gewapende volksmilities die het leger zouden moeten ondersteunen in de strijd tegen de jihadisten, zette veel kwaad bloed bij de juntaleider.

Cartoon over het gebrek aan persvrijheid in Burkina Faso vandaag door Damien Glez, gepubliceerd in Jeune Afrique van 16 oktober 2025 (© Damien Glez, Jeune Afrique).
Cartoon over het gebrek aan persvrijheid in Burkina Faso vandaag door Damien Glez, gepubliceerd in Jeune Afrique van 16 oktober 2025 (© Damien Glez, Jeune Afrique).

Uitnodigingen en pact

En dan werden half oktober opnieuw Burkinese journalisten aangehouden, terwijl ze op hun redacties aan het werk waren, in wat meer op ontvoeringen leek dan op arrestaties.

Zo werden journalisten van de privékranten L’Observateur Paalga, Le Pays en Aujourd’hui au Faso meegenomen door mannen die zich voorstelden als afgevaardigden van de Nationale Inlichtingendienst (ANR).

Juntaleider Ibrahim Traoré kwam op 30 september 2022 met een staatsgreep aan de macht en heeft sindsdien de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid in Burkina Faso stevig aan banden gelegd (foto: Présidence du Faso).
Juntaleider Ibrahim Traoré kwam op 30 september 2022 met een staatsgreep aan de macht en heeft sindsdien de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid in Burkina Faso stevig aan banden gelegd (foto: Présidence du Faso).

Toch ontsnapten deze journalisten aan een road trip door de bush, een methode die al vaak werd ingezet om iedereen te mobiliseren in de strijd tegen de jihadisten. Ze zijn op 14 en 15 oktober weer vrijgelaten, maar de intimidatie werkt.

Sinds de staatsgreep van juntaleider Ibrahim Traoré op 30 september 2022 worden Burkinese journalisten met aandrang verzocht te zwijgen over alles wat met het leger te maken heeft en zijn heroïsche strijd tegen de jihadistische terroristen. Die worden door het regime systematisch afgeschilderd als ‘marionetten van buitenlandse mogendheden’. Alles wat deze strijd zou kunnen demoraliseren, is verboden.

In mei jongstleden poneerde het ‘Front des journalistes VDP’ (Front van VDP-journalisten), in navolging van de Volontaires pour la défense de la patrie (VDP), de theorie dat de Burkinese pers de ‘gevestigde orde’ moest steunen, die op haar beurt “de morele plicht […] had om de feiten te verdoezelen”, althans “in tijden van oorlog”.

In dezelfde periode werden de Burkinese media uitgenodigd om een ‘pact voor de strijd tegen het terrorisme’ en de ‘integrale herovering van het nationale grondgebied’ te ondertekenen.

Te westerse vrijheden en losbandigheid?

De ‘radicale’ mensenrechtenactivisten krijgen dan weer te horen dat ze hun eisen moeten intrekken vanwege de oorlog en de algemene mobilisatie.

Universele principes van vrijheid van meningsuiting, respect voor de democratie en de rechtsstaat, zijn volgens de juntaleiders ontwikkeld in een niet-Afrikaanse context en zouden neerkomen op “losbandigheid in handelen of gratuite meningsuiting”. Voor dat alles is er geen plaats meer in het ‘land van de integere mensen’.

Wat betreft de ‘aanhoudingen’ van journalisten midden oktober, voedt de onduidelijkheid over de echte redenen daarvoor alle speculaties. Sommige bronnen verwijzen naar het vermeende uitlekken van een interview met president Ibrahim Traoré, mogelijk in verband met de anonieme influencer ‘Henry Sebgo’.

Het pseudoniem van de beheerder van een sarcastische Facebookpagina is hetzelfde als datgene dat Norbert Zongo in 1991 had gekozen.

Damien Glez

Damien Glez is een Frans-Burkinese journalist en cartoonist die regelmatig werkt voor Jeune Afrique.

Dit artikel verscheen in het Frans op 16 oktober 2025 op de website van Jeune Afrique onder de titel: Au Burkina Faso, la liberté de la presse attendra https://www.jeuneafrique.com/1731614/economie-entreprises/au-burkina-faso-la-liberte-de-la-presse-attendra/

(vertaald uit het Frans en bewerking door Jan Van Criekinge)

Lees ook:

Lees verder (inhoud oktober 2025)

Tags:

Dit vind je misschien ook leuk...