Ching Lin Pang: “Het gebrek aan sociale rechtvaardigheid in Hongkong komt onvoldoende aan bod in onze media”

Hoe mezelf samenvatten in een paar lijntjes? Onmogelijk. Laat ik als invalshoek het thema ‘migratie’ nemen. Ik kon even goed het onderwerp ‘schoonheid’ of ‘liefde’ kiezen om iets zinnigs over mezelf te zeggen. Maar het wordt migratie.

Mijn ouders zijn op het einde van de jaren zestig van Hongkong naar Antwerpen gemigreerd. Ik was toen vijf. Volgens de vakliteratuur over migratie uit de jaren tachtig van vorige eeuw behoor ik tot de ‘verloren generatie’ omdat ik noch tot de ene noch tot de andere cultuur behoor. Dit is echter onwaar gebleken uit het verloop van mijn leven.

Ik ging graag naar school omdat het er warmer, serener en ordelijker was dan thuis, zeker in de jaren zeventig toen we nog arm waren. Dit verklaart misschien de goede studieresultaten, die me geleid hebben tot universitaire studies, eerst in Leuven en daarna in Japan, China en Amerika. Studie en mobiliteit hebben me gevormd en getransformeerd. Ze maken ook nu integraal deel uit van wie ik ben.

Ik werk aan twee universiteiten in Vlaanderen en reis sinds 2009 geregeld naar China voor onderwijs en onderzoek. Sinds drie jaar ben ik betrokken bij de CIMIC-opleiding omdat de filosofie van deze opleiding geheel in lijn is met mijn visie.

“Studie en mobiliteit hebben me gevormd en getransformeerd. Ze maken ook nu integraal deel uit van wie ik ben”

Je begeleidt sinds lange tijd de module Azië binnen de CIMIC-opleiding. Met je roots in Hongkong heb je natuurlijk een bijzonder inzicht in wat er op dit ogenblik gebeurt in Hongkong. Waarover gaan de spanningen eigenlijk? Wat zijn de breuklijnen?

Ching Lin Pang: “Sinds juni vorig jaar halen de betogingen in Hongkong dagelijks de krantenkoppen. Het is natuurlijk niet nieuw, de protesten. De jonge generatie in Hongkong heeft al eerder van zich laten horen. Toch wordt de toon en de houding tegenover de lokale overheid en de centrale regering in Beijing steeds grimmiger en radicaler. Polarisatie leidt tot impasse. Ik word er erg triestig van, vooral omdat het debat door vele actoren gekaapt en verdraaid wordt.”

“De toon en de houding tegenover de lokale overheid en de centrale regering in Beijing wordt steeds grimmiger en radicaler. Polarisatie leidt tot impasse”

“Ik bekijk de hele kwestie vanop grote afstand. Ik ben zelf geboren en getogen in een Hongkongse familie en cultuur. In 1985, lang geleden dus, heb ik mijn licentiaatsthesis gemaakt over de politieke structuren van Hongkong. De gevoeligheden en de houding van Hongkongers tegenover China en vasteland-Chinezen zijn me niet vreemd. Tegelijkertijd heb ik vanwege mijn werk diepe relaties ontwikkeld met Chinese collega’s en studenten die van het Chinese vasteland afkomstig zijn.”

“Ik volg de veranderingen in de hedendaagse Chinese maatschappij op de voet. Mijn hart bloedt als ik zie hoeveel vooroordelen er zijn vanuit beide kanten. Vooral het gebruik van insectentaal door beide partijen om de andere te dehumaniseren is weerzinwekkend. Ik betreur vooral de gemiste kans van Hongkongers en vasteland-Chinezen om elkaar beter te leren kennen. Ik betreur ook dat de economische realiteit – de inkomensongelijkheid en de sociale immobiliteit – onvoldoende belicht wordt in de westerse verslaggeving over Hongkong.”

“Mijn hart bloedt als ik zie hoeveel vooroordelen er zijn vanuit beide kanten. Vooral het gebruik van insectentaal door beide partijen om de andere te dehumaniseren is weerzinwekkend”

“Generatie Z in Hongkong zal het op financieel vlak veel moeilijker hebben dan de generatie van haar ouders. De gouden jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw behoren tot het verleden. De inkomensongelijkheid in Hongkong, die zo mogelijk nog groter is geworden in de laatste decennia, is te wijten aan het ongebreidelde neoliberalisme. In de afgelopen vier decennia is de Gini-coëfficiënt hallucinant toegenomen met bijna 25 procent.”

“Het is de lokale overheid van Hongkong, met een financiële reserve van meer dan 400 miljard euro, die er maar niet in slaagt om meer sociale rechtvaardigheid te brengen en aldus een meer inclusieve groei te bewerkstelligen. Toch blijft iedereen in Hongkong vasthouden aan het neoliberalisme, dat de 1 procent rijker en rijker maakt en de rest, de meerderheid dus armer en armer.”

“Toch blijft iedereen in Hongkong vasthouden aan het neoliberalisme, dat rijken rijker maakt en de rest armer”

Het ‘continent’ China is erg laat ontsloten en we hebben het altijd gepercipieerd als een ‘gevaar’. Hoe kijk jij ernaar?

“Ik heb een speciale relatie met China of juister met Chinezen. Door mijn studie Oosterse filologie en geschiedenis aan de KU Leuven ben ik voor het eerst naar Beijing gegaan in 1985, het prille begin van de economische wederopstanding van China. China voelde toen echt aan als een communistisch land afgesneden van de buitenwereld op materieel en mentaal vlak.”

Veldwerk op een koffieplantage in Baoshan, Yunnan, China, 2017 (foto: Ching Lin Pang)

“Lokale Chinezen mochten de weinige luxehotels niet betreden zonder begeleiding van een buitenlander. Ik had zo mijn bedenkingen bij de hoeraverslaggeving toen, die de opkomst van grootmacht China voorspelde. Mijn scepticisme werd bewaarheid toen de studentenprotesten in 1989 uitbraken.”

“Ondanks de veroordeling door het Westen, waardoor zijn positie in de partij even wankelde, slaagde Deng Xiaoping erin politiek te overleven. Meer zelfs: hij slaagde erin het land te doen herrijzen in de jaren negentig. Toen China toetrad tot de Wereldhandelsorganisatie (WTO) was het hek van de dam en was de groei niet meer te stuiten. Vaak wordt het verhaal van het Chinese mirakel op abstracte wijze voorgesteld aan de hand van macro-economische data en grafieken. Dat is één manier om de realiteit voor te stellen.”

“Ik tracht de transformatie te zien en te verbeelden vanuit de invalshoek van de mensen. Het zijn de mensen – beleidsmakers, buitenlandse en Chinese ondernemers, scholars, studenten en niet te vergeten de miljoenen migrantenwerkers – die het onmogelijke mogelijk hebben gemaakt: 750 miljoen mensen uit de armoede halen.”

“Het zijn de mensen die het onmogelijke mogelijk hebben gemaakt: 750 miljoen mensen uit de armoede halen”

“Uiteraard moeten we onze ogen niet sluiten voor de desastreuze neveneffecten, die gepaard gaan met deze immense transformatie op sociaal en ecologisch vlak. Maar het moet gezegd dat het toch vooral China en dan nog wel de Chinese bevolking is die een grote prijs betaald heeft.”

“Het eindresultaat evenwel verduisteren om enkel te focussen op de schade die China berokkend heeft – wat nu schering en inslag is in de media – lijkt me een vorm van intellectuele oneerlijkheid. Natuurlijk kampt China met immense problemen. De Chinese leiders en de Chinezen beseffen maar al te goed wat de grote uitdagingen zijn: dure huisvesting, hoge jeugdwerkloosheid, het milieu, de vergrijzing en de ontoereikende gezondheidszorg.”

“Daarenboven werkt de westerse berichtgeving de perceptie van het ‘Gele Gevaar’ in de hand. Er wordt een doembeeld van China opgehangen, waar alles slecht gaat. China domineert en legt zijn wil op aan andere landen. Chinese investeringen worden als een bedreiging voorgesteld.”

Je bent een bevlogen academica. Hoe kan de academische wereld ons helpen om relationeel beter met de Chinese ‘andere’ om te gaan? Wat veronachtzamen wij?

“Volgens de krant ‘De Tijd’ hebben jonge twintigers schrik dat ze later voor Chinese bedrijven moeten werken. Angst dat ze werkslaven worden en daardoor hun werk-privébalans tilt zal slaan. Maar de opportuniteiten voor jongeren die in China werken, komen bijvoorbeeld nooit aan bod. Er moet toch iets goeds zijn aan China dat het land economisch en sociaal zo erg erop vooruitgegaan is, zou ik zeggen. Maar niet zo, althans niet in de media.”

“Het is bon ton om iedereen te waarschuwen voor het ‘gevaar’ van China. Mijn reactie hierop is dat iedereen eens naar China moet gaan om voor zichzelf uit te maken wat dit land te bieden heeft. Ik vind het voor mezelf een voorrecht om een jonge generatie talentvolle Chinese studenten te mogen vormen in mijn vakgebied van migratie, mobiliteit en interculturaliteit. Ik doe dit via summer schools in China en door doctoraatsstudenten op te leiden in Leuven en Antwerpen.”

“Het is bon ton te waarschuwen voor het ‘gevaar’ van China. Mijn reactie hierop is: ga naar China en maak voor jezelf uit wat dit land te bieden heeft”

Vanuit je grote liefde voor schoonheid run je ook een kunstgalerij in Brussel. Vanwaar komt die passie?

“Schoonheid speelt een belangrijke rol in mijn leven en meer bepaald oude kunst. Sinds september 2017 heb ik samen met mijn partner een galerie van middeleeuwse en Chinese kunst op de Zavel in Brussel. De kracht van oude kunst ligt in de ingetogenheid, eenvoud en generositeit, die daardoor ons nog meer aanspreekt in een tijdsgewricht van polarisatie, lawaai en het eigen grote gelijk.”

Ching Lin Pang