Tamala: ‘Lumba’, een warme oproep tot reflectie over onze globale wereld

Bij het Brusselse wereldmuzieklabel ‘Muziekpublique’ verscheen begin oktober de tweede CD ‘Lumba’ van het trio Tamala. Een boeiende ontmoeting tussen diverse culturen, maar niet zonder oproep tot reflectie over de enorme uitdagingen die ons wereldwijd te wachten staan. Muziek met een boodschap in een verrassend kader.

De bekende Gentse violist Wouter Vandenabeele verkent al enkele jaren diverse werelden en laat zich daarbij inspireren door muziek te maken met twee fantastische muzikanten uit de rijke West-Afrikaanse traditie: koraspeler Bao Sissoko en zanger en percussionist Mola Sylla. Samen vormen ze het trio ‘Tamala’, wat zoveel wil zeggen als ‘reizigers’ in het Wolof, een taal uit Senegal.

‘Tamala’ was meteen ook de titel van hun eerste CD als trio. Na talloze concerten in binnen- en buitenland en prijzen voor hun eerste album, is er nu dus een opvolger: ‘Lumba’, de ‘grote dag’ in het Mandinka.

Tamala geeft in de teksten van het nieuwe album kritische commentaar op onze boeiende wereld, waarin echter zoveel misloopt en roept op tot bezinning en verandering. De rijkdommen zijn bijzonder slecht verdeeld en de ongelijkheid neemt nog toe, de hypocrisie regeert bij de machtigen terwijl de zwakkeren het gelag betalen en onze gemeenschappelijke aarde aan een hoog tempo wordt uitgeput.

Geen fraai beeld dat het trio ophangt, maar toch is ‘Lumba’ geenszins een album vol treurnis en negativiteit. Want in de West-Afrikaanse traditie is het nooit te laat om tot inkeer te komen en de ‘grote dag’ van de titelsong refereert precies aan de dag van ‘ommekeer’ en ‘inzicht’ die een nieuw begin mogelijk maken: we moeten weer meer leren luisteren naar de aarde en naar elkaar.

Het wordt hoog tijd om met respect en waardigheid naar de eigen cultuur te kijken om zo ook met een open vizier naar de wereld te kunnen zien.

“Als je iets presteert door je eigen mogelijkheden te ontwikkelen ten bate van de gemeenschap, krijg je er ook iets moois voor terug. Het is de grote dag (‘Lumba’), de dag om te leren van onze voorouders, die wisten hoe in harmonie te leven met de aarde, de planten, de dieren, de vogels, de zee, de zon, de sterren en de maan. Hoog tijd om weer respect te tonen voor de mensheid in al zijn verscheidenheid, want dat kan ons inspireren om elk een eigen partituur van ons leven te schrijven”, luidt de Nederlandse vertaling van wat Mola Sylla in het Wolof zingt.

Alle gezongen teksten zijn overigens voorbeeldig in het Nederlands, Frans en Engels vertaald in het fraai uitgegeven CD-boekje.

De muziek mag dan aansluiten bij een eeuwenoude Senegalese griot-traditie (nvdr: een griot is in West-Afrika een dichter, lofzanger en muzikant en wordt beschouwd als bewaarder en verteller van de mondeling overgeleverde tradities en geschiedenis), maar wordt door het trio Tamala in een andere context gezet, en gecombineerd met Europese traditionele muziek, getuigen de teksten (gezongen in het Wolof, Soussou en Fula of Peul) over onze wereld van vandaag. Ze zijn een pleidooi voor openheid en een menselijke benadering, waarbij ook gevoelige onderwerpen uit Senegal niet uit de weg worden gegaan.

In het lied ‘Tolof Tolof’, wat letterlijk betekent “hij die in ellende leeft”, wordt kritiek geuit op de uitbuitingspraktijken van vele marabouts en koranscholen in het West-Afrikaanse land. Kinderen uit arme gezinnen worden door hun familie vaak toevertrouwd aan een marabout om religieus onderwijs te volgen, maar worden dan op bedeltocht gestuurd en zelfs mishandeld als dat niet genoeg geld opbrengt voor de ‘meester’. Of in het openingslied ‘Yanoul’, “je moet maar zoveel tillen als je kunt dragen”, krijgt de praktijk van gedwongen huwelijken een veeg uit de pan.

Maar in ‘Fandye’ zingt Mola Sylla: “Als je in een liefdevolle omgeving bent opgegroeid, kan je nooit een slecht mens worden”, een loflied voor zijn nichtje Bintou die in Guinee-Conakry woont, maar altijd nauwe contacten heeft bewaard met haar familie.

In ‘Fan Soto’ gaat het over de vrijheid: “De muziek is vrij: voorbij muren of gesloten deuren, zonder grenzen. Zonder grenzen!”, grenzen die migranten uit West-Afrika, op zoek naar een beter leven, maar al te vaak het leven kosten in een naamloos graf in de diepte van de oceaan.

‘Diarra’ gaat over het belang van de voorouders. Boundou, in het oosten van Senegal, blijkt niet alleen de regio waarvandaan de moeder en grootmoeder van Mola komen, maar ook Bao’s voorouders zijn uit datzelfde gebied afkomstig. Zij danken hun voorouders, ook al zijn ze niet meer fysiek aanwezig in deze wereld, toch blijven ze een voortdurende bron van inspiratie.

Een trio dus dat met diep respect elementen uit diverse tradities samenbrengt om er muziek met een boodschap voor deze tijd van te maken. Een warme oproep tot reflectie, in de beste traditie van de griots, maar met een “stem van de wijze voor vandaag”.

Muzikaal toont Tamala zich op dit nieuwe album van zijn meest veelzijdige kant. De krachtige stem van Mola Sylla doet je met zijn speciale timbre niet alleen naar adem happen, maar verrast in combinatie met een bizar klankenpallet aan zelfgemaakte instrumenten.

De virtuoze koraspeler Bao Sissoko onderscheidt zich als begenadigd solist met een trefzeker gevoel voor groove, maar ook als componist van vele nummers. Tot slot voegt de veelzijdige Wouter Vandenabeele op viool een hedendaagse Europese toets toe waardoor Tamala veel meer is dan de som van de delen.

In ‘Nyayele’ roepen ze op: “Open je ogen en vergroot je kennis. Of het nu over slavernij of kolonisatie gaat, over discriminatie, over onrecht. Wij kijken niet meer weg!”.

De CD kreeg al bijzonder lovende kritieken in de vakpers, maar werd ook gunstig ontvangen op Klara, Musiq3 en zelfs op de Servische openbare radio. ‘Lumba’ staat achtste in de World Music Charts Europe van de maand december en 17de in de Transglobal Music Charts.

Jan Van Criekinge

Meer weten over de CD ‘Lumba’ en vroeger werk van het trio Tamala ontdekken? Volgende selectie van video’s op YouTube kunnen je alvast een voorsmaakje geven:

– LUMBA: https://www.youtube.com/watch?v=oQmsxZFTR4c&list=PLOi_d14gUMw1cfGD1pPNhtvmutXWyeOx4&index=17

– DIARRA (promotiefilmpje voor nieuwe CD ‘Lumba’, in de zomer van 2021 opgenomen in het Josafatpark en de Louis Bertrandlaan in Schaarbeek):

– GUDDI: “De nacht is donker, maar er zijn geesten actief. Ze helpen je het licht in je leven te vinden, als je open staat voor hun aanwezigheid. Senegal en Afrika, we moeten onze eigen cultuur en onze voorouders terugvinden. En we moeten die kennis doorgeven aan de volgende generaties.”

– Tamala op Brosella (Brussels Folk & Jazz Festival) 2018: ‘Xafamaia’

– Tamala in de Toots Sessies: Tamala speelde drie nummers uit het nieuwste album ‘Lumba’ in de legendarische Studio Toots. Beschikbaar via VRT NU: https://www.vrt.be/vrtnu/a-z/de-toots-sessies/3/de-toots-sessies-s3a12/

CD Uitvoerder: Tamala Titel: ‘Lumba’ Label: Muziekpublique, Brussel, 2021

Mola Sylla: zang, kalimba, riti, hoddu, percussie

Bao Sissoko: kora, kalebas, zang

Wouter Vandenabeele: viool

Gastrollen voor: Mari Kalkun (Estland): zang, kannel; Sylvie Nawasadio (Congo): zang; Olivier Vander Bauwede: harmonica

Het album kopen: https://linktr.ee/Tamala_trio ; https://muziekpublique.be/discs/lumba/?lang=nl ; in het Molièretheater tijdens een concert of label@muziekpublique.be