Redactioneel 48
We laten in deze nieuwsbrief twee ‘moderne’ profeten aan het woord. Een christelijke en een seculiere: Jacques Mourad, sinds kort aartsbisschop van Homs, en Ludo Abicht, filosoof en schrijver uit Antwerpen.
Een profeet is in bijbelse zin een ‘geroepene’. Hij heeft de stem van God gehoord, die een beroep op hem doet. In een seculiere betekenis verwijst het woord naar het Griekse profètès, iemand die komende gebeurtenissen voorziet, en geroepen is door te geven wat hij ziet.
Beide mannen tasten af wat hoop nog kan betekenen in een hel zoals die van Syrië en Gaza.
‘Abouna’ Jacques was drie dagen in België naar aanleiding van zijn boek ‘Un moine en otage’, door Barbara Mertens vertaald als ‘Een gegijzelde monnik’. We mochten hem ontmoeten.
Ludo Abicht kwam naar boekhandel De Zondvloed (Mechelen) op 11 december en ging in gesprek met een talrijk publiek dat zich afvroeg wat je moest doen met machteloosheid.
In een aangrijpend interview met Leo Debock vraagt Jacques Mourad zich af waar de internationale rechtspraak is gebleven. Mensen worden in Syrië aan hun lot overgelaten, de hoop is er verdwenen. Hoever is het gekomen met de democratie als mensen voor hun kinderen etensresten moeten zoeken in vuilnisbakken?
Wat te zeggen over al wie moet schuilen voor bombardementen in Gaza, Jemen, Soedan, Congo, Oekraïne, Nagorno-Karabach en elders? Hoe kan dat allemaal gebeuren? Hoe kan je een wereld accepteren die niet in beweging komt bij het zien van al die miserie, van al het kwaad dat voortkomt uit puur eigenbelang?
Voor Jacques Mourad kan de duistere negativiteit alleen overwonnen worden “door de kracht van de liefde, de barmhartigheid en de geweldloosheid”. Voor hem is dit het mirakel: “dat je God aanwezig kunt stellen temidden van het kwaad”.
Maar je moet iets doen en hij verwijst daarbij naar de internationale politiek en vraagt zich af waar al die regeringsleiders, presidenten en politici mee bezig zijn? Waar zijn de Verenigde Naties, waar blijft de Europese Unie? Wat zijn de concrete resultaten van de COP28 in Dubai?
“Ik kan pas vrij zijn als wie mij nabij is vrij is. Ik kan het goed hebben als mijn naaste het goed heeft. Als we dit principe opgeven, verliezen we het leven, onze aarde, en heeft niets nog zin.”
De aartsbisschop vraagt zich af welke ‘goede boodschap’ (evangelie) we aanbieden aan onze wereld? Voor hem is het een krachtig teken van hoop dat de paus aan de wereld en de kerk meegeeft: het appèl aan de synodaliteit. “Wat Paulus zegt, blijft overeind: één lichaam, ondeelbaar.”
We kunnen Amerika niet scheiden van Europa, van Azië, van Afrika… De weg die moet worden gebaand, is die van de solidariteit. “De VN en EU zijn organisaties als sterren die we verbeiden, maar nog niet schitteren.”
Ludo Abicht verwijst in zijn lezing naar de filosoof Giorgio Agamben en zijn boeken over de homo sacer uit de Romeinse tijd, die alleen nog beschikte over het ‘naakte bestaan’. De homo sacer staat buiten de wet, mag worden gedoogd, maar mag niet gedood worden. Maar wie hem doodt, zal toch niet worden gestraft.
Agamben paste het begrip toe op de nazi-uitroeiingskampen. Abicht stelt dat “het lot van de opgejaagde en verjaagde Palestijnen steeds meer de typische trekken van de homo sacer begint aan te nemen”. Dit hoeft niet noodzakelijk het einde van de geschiedenis te zijn, op voorwaarde “dat we (h)erkennen dat dit statuut van homo sacer onze huidige (postindustriële en postmoderne) samenleving heeft aangetast”.
‘Zalig’ kan de komende Kerst niet worden genoemd, een uitnodiging tot een bezinning ten gronde wel. Een oproep tot meer verbondenheid en gelijkheid als remedie tegen de depressiepandemie vinden we ten slotte in de recensie van Paul Verhaeghe over het boek van Jan Celie ‘We worden er allemaal beter van’. “Hoe meer mensen zich hiervan bewust worden, des te sneller kunnen we het tij keren. We – het is een taak voor ons allemaal.”
Voor de CIMIC-kernredactie,
Marc Colpaert
Jan Van Criekinge
Pascal Blancquaert
Koen Stuyck
Lees verder (inhoud december 2023)