Redactioneel 49
Honderdduizenden mensen gaan in verschillende Duitse steden al wekenlang de straat op om te protesteren tegen de poging van het extreemrechtse AfD (het zogezegde ‘alternatief voor Duitsland) tot afkalving van de democratie.
De zwijgende meerderheid is wakker geschud door geheime besprekingen van AfD met Oostenrijkse rechtsextremisten over eventuele ‘deportaties’ als ze de verkiezingen zou winnen. Het pleit voor die wakkere burgers dat ze alles in het werk stellen om dit niet te laten gebeuren.
Er is momenteel behoefte aan een ander taalgebruik en nieuwe analyses als het over de supercomplexe migratieproblematiek gaat. De Berlijnse wetenschapster Naika Foroutan stelt het woord ‘post-migrantisch’ voor. Gaia Vince heeft het in haar boek over de ‘nomadische eeuw’ die ontegensprekelijk op ons afkomt (Nomad Century).
Het is hoog tijd dat we de reële toestand van de aarde en de leefbaarheid ervan weer in kaart brengen en dit op een ernstige, niet opzwepende manier kenbaar maken aan de mensheid, die overigens zelf deel uitmaakt van die aarde. De toekomstige onleefbaarheid van grote delen van onze planeet zullen uiteraard politieke, economische en demografische gevolgen hebben, maar migratie lijkt voor Vince veeleer een oplossing dan een probleem. “Iedereen een vluchteling?”, schrijft Koen Stuyck.
Veel wereldleiders kijken moedwillig (?) weg van die reële toestand en houden tot hun laatste snik vast aan een ‘groei-ideologie’, daarbij gebruik makend van onder andere religieuze en culturele afleidingsmanoeuvres.
De Indiase premier Nadendra Modi is zo iemand. Op 22 januari trad hij op als een hindoepriester en wijdde hij persoonlijk de nieuwe Ram-tempel in Ayodhya in. Tot 1992 stond er op dezelfde plaats een moskee uit de 16de eeuw, maar duizenden hindoefundamentalisten braken die toen onrechtmatig af. Tweeduizend mensen – vooral moslims – kwamen daarbij om.
In deze nieuwsbrief legt Gladston Xavier de achtergronden van het conflict bloot. 32 jaar lang hielden rechters de bouw van een nieuwe Ram-tempel tegen, maar uiteindelijk won Modi en zijn groeiende hindoe-aanhang het pleit.
Religie speelt zelden een positieve rol als ze instrument is van en misbruikt wordt door nationalistische machthebbers. Ze kan een democratisch bestel stelselmatig uithollen, maar discriminatie, (burger)oorlog en geweld loeren dan om de hoek.
Toch stelt de Duitse filosoof Hartmut Rosa in zijn laatste boek dat democratie om religie vraagt. Paul Verhaeghe heeft het gelezen en is niet overtuigd van de stelling, hoewel hij Rosa’s maatschappijanalyse (‘razende stilstand’) onderschrijft.
“Als er al een maatschappelijke uitdaging is voor een toekomstige religie, dan deze: hoe kunnen we het besef dat we deel uitmaken van een groter geheel gezamenlijk vorm geven zonder in de valkuil te trappen van macht en dus machtsmisbruik?”
Voor de CIMIC-kernredactie,
Marc Colpaert
Jan Van Criekinge
Pascal Blancquaert
Koen Stuyck
Lees verder (inhoud januari 2024)