Redactioneel 50
Beste lezers,
We moeten deze vijftigste nieuwsbrief beginnen met de verdrietige boodschap dat Jo Bastiaens, de oud-coördinator van het CIMIC-expertisecentrum aan de Thomas More Hogeschool (Mechelen) overleed op 29 februari. Hij was tien jaar lang (2002 – 2012) programmacoördinator van CIMIC. Jo heeft in die periode fors ingezet op het versterken van de academische kwaliteit van ons werk. Wetenschappelijkheid blijft voor ons een must in de nieuwsgaring.
Ook in deze volumineuze vijftigste nieuwsbrief (!) willen we ons steentje bijdragen om in een tijd van gekte, verkiezingskoorts en opruiende taal enkele leugens te ontkrachten.
In verschillende dag- en weekbladen, nationaal en internationaal, werd er de voorbije weken fel gereageerd op flagrante leugens en groteske overdrijvingen tijdens het vergiftigde migratiedebat.
Het lijkt alsof er nog maar één thema meer overschiet voor de extreemrechtse partijen om hun verkiezingsoverwinningen binnen te halen. Centrumpartijen stemmen zich daarop af en willen niet onderdoen. De zondebok is migratie.
Prof. Hendrik Vos (Europese studies, UGent) had in De Standaard van 27 februari maar twee A4’tjes nodig om alle onzin te counteren met cijfers en feiten. De meeste migranten komen hier om te werken. Arbeidsmigranten zijn de grootste groep instromers. Over hen wordt weinig verteld, want de werkgevers hebben ze nodig.
Alle aandacht gaat dus naar asielzoekers. Nochtans maken ze maar 10 tot 20 procent uit van de buitenlanders die toestemming vragen om hier te blijven. Prof. Vos brengt de draagwijdte ervan in beeld: “het gaat om een twintigtal mensen in een bomvolle Lotto Arena”. Of mensen naar hier komen, “hangt niet van onze regeringssamenstelling af, maar van de uitzichtloosheid in hun nabije omgeving”.
Zijn de mensen die opvang zoeken bedriegers? “De lastige waarheid is dat veel mensen die een deftige kans op overleven willen, vandaag weinig andere opties hebben dan te vluchten.” Gaat het om alleenstaande mannen? Neen. “In werkelijkheid is een op drie asielzoekers een vrouw en is er weinig gezinshereniging.”
Jaarlijks worden er niet meer dan een paar honderd mensen toegelaten voor gezinshereniging. “Er doet flagrante foute informatie de ronde, in combinatie met groteske overdrijvingen die zelden worden gecorrigeerd… Die giftige sfeer komt sommige partijen blijkbaar goed uit”, maar het is allerminst een “goede voedingsbodem om reële samenlevingsproblemen aan te pakken”.
Migratie-expert Hein de Haas, socioloog en geograaf, verbonden aan de Universiteiten van Amsterdam en Maastricht, is dezelfde mening toegedaan. Hij publiceerde Hoe migratie echt werkt. Het ware verhaal over migratie aan de hand van 22 mythen (2023). In De Standaard van 2 maart werd hij daarover geïnterviewd.
De teneur is dezelfde. “Het is in de eerste plaats de politieke retoriek die maakt dat mensen migratie als een probleem ervaren… Het is politieke onwil, onkunde of amateurisme… Asiel kun je op Europees niveau best goed regelen. Daarover zijn migratie-experts het al lang eens.”
Hij verwijst naar Geert Wilders (PVV) als hij zegt dat “sommige politici willen dat de asielcrisis zichtbaar blijft, zodat ze een verhaal kunnen blijven ophangen over een asieltsunami”.
Of mensen naar hier komen, hangt inderdaad af van de uitzichtloosheid in hun nabije omgeving (H. Vos). Over die ongemakkelijke ‘omgeving’ willen wij het in onze nieuwsbrieven steeds weer hebben: of het nu over Oost-Congo, Sierra Leone, Eritrea, Gaza, Israël, Guyana, India, Indonesië, China, Iran, Syrië, Afghanistan, Rusland of Oekraïne gaat.
De ‘buitenwereld’ is nu definitief ook ‘onze’ wereld geworden, hoe graag we ons ook zouden willen afsluiten. Het bewustzijn mag en moet groeien dat alles met alles, en dat allen met allen verbonden zijn.
Met onze nieuwsbrieven kiezen wij – nu het vijfde jaar op rij – voor een vredespad dat je niet kunt bewandelen zonder intussen ook geweldloos actief te handelen. Dat betekent dat we o.a. ook opkomen voor mensen die vanuit hun geweten niet in staat zijn om te doden. Ze worden in veel staten van hun vrijheid beroofd, belanden in gevangenissen, worden verbannen, moeten vluchten of bekopen het met hun leven.
We hebben sinds 1945 geen oorlog op eigen bodem meer meegemaakt, maar nu komen oorlogen wel erg dichtbij. In een opiniestuk in NRC (24 februari) vraagt schrijver Bas Heijne zich af hoe men in Nederland het besef kan laten indalen “dat het land niet losstaat van de rest van de wereld en dat die sinds Poetins invasie van Oekraïne een bijzonder onveilige plek is geworden”.
De verkiezingsstrijd in Nederland heeft Heijne ervaren “als een lange hoogmis voor de veronachtzaamde Nederlander, op wie van alle kanten, maar vooral van bovenaf, wordt ingebeukt. De grote boze buitenwereld kwam nauwelijks ter sprake, het ging enkel over buitenlanders die naar Nederland kwamen of dreigden te komen… In zo’n wereldbeeld zijn Nederlanders altijd en overal de grootste slachtoffers.”
We denken dit te mogen kopiëren voor Vlaanderen. Elke last is er meteen overlast. Er schort inderdaad wat aan het wereldbeeld van een grote groep mensen, voor wie een eeuwige status quo blijkbaar vanzelfsprekend is. Een wereldbeeld waarbij men naar de ‘anderen’ kijkt zonder hen te zien, en zonder te beseffen dat we mee de oorzaak zijn van situaties waarin zij zich bevinden.
Daarom keert de ‘grote boze buitenwereld’ zich in versneld tempo tegen Europa, dat enerzijds vaak de indruk wekt verheven te zijn boven alle andere continenten, maar anderzijds van binnenuit onder druk staat van gevaarlijke identitaire en nationalistische reflexen.
Voor de CIMIC-kernredactie,
Marc Colpaert
Jan Van Criekinge
Pascal Blancquaert
Koen Stuyck
Lees verder (inhoud februari 2024)