Redactioneel 63
In de Duitse steden Mühlhausen en Frankenhausen (beide in de deelstaat Thüringen) zijn er tot oktober tentoonstellingen en andere evenementen die de ‘Bauernkrieg’ van 1525 in herinnering brengen. Het was een gigantische volksopstand waarbij naar schatting 75.000 mensen het leven lieten. Dat wordt nu na 500 jaar in Duitsland herdacht.
Wat we eruit kunnen leren, heeft filosoof Ernst Bloch al onder woorden gebracht toen hij in 1967 de Vredesprijs van de Duitse Boekhandel kreeg. We publiceren zijn toespraak van toen in twee afleveringen in onze nieuwsbrief.
Wat is verzet, of strijd, en wat is oorlog? Dat is een wereld van verschil. Voor Bloch ‘leidt’ de oorlog het onrecht waartegen mensen zich verzetten. Dat verzet wordt steeds met wapens – al dan niet geavanceerd –bloedig de kop ingedrukt. Bloch ziet een rode oorlogsdraad doorheen de geschiedenis van de mensheid lopen.
Verzet en strijd behoren voor hem en filosoof Immanuel Kant tot het ‘Geweld van het Goede’. Marsen en betogingen in Den Haag of Brussel zijn dus geen oorlog en betogers hebben het recht om dat te doen. Kant is zeer bitter over oorlog. Oorlog schuwt foltering of uithongering niet, blaast letterlijk alle leven op.
Kan de mens oorlog voorkomen? En als de oorlog is uitgebroken, hoe kunnen we hem dan stoppen? We krijgen elke dag oorlogen te zien. Eigenlijk zijn ze niet om ‘aan te zien’, ze zijn on(ver)draaglijk, maar we worden als het ware verplicht om te kijken, waardoor het ons ook verlamt.
Momenteel groeit er in veel samenlevingen blijkbaar verzet, niet alleen tegen de oorlogen en het vernietigen van het leven, maar ook tegen de verlamming die erdoor wordt veroorzaakt. Zowel in de media als in gesprekken tussen honderdduizenden wakkere burgers horen we andere geluiden.
Conditio sine qua non om uit de impasse(n) te geraken, is bij ons vooral het handhaven en beschermen van de democratische staatsvorm en de instellingen.
In de laatste peilingen ziet Vlaanderen – ondanks of dankzij(?) de betogingen – het weer beter zitten. Andere samenlevingsvormen ontnemen mensen de vrijheid en leggen te veel macht bij enkelen. Het gaat dus over de ingebouwde controle over macht. Nu nog de grote buitenwereld in ons bewustzijn binnenlaten en stelling nemen… Dat zou helpen.
De Nederlandse krant ‘De Correspondent’ analyseert het fascisme (https://decorrespondent.nl/16109/dit-is-fascisme/575a021e-3100-0b61-3906-7141172e21d8). “Fascisme begint met taal, niet met tanks. Met democratische verkiezingen, niet met een staatsgreep. En het krijgt vrij baan, dankzij mensen die denken dat het allemaal niet zo’n vaart zal lopen – tot het dat ineens wél doet.”
Adjunct-hoofdredacteur Rosan Smits verwijst naar het veelgeprezen boek van Jason Stanley How Fascism Works waarin tien kenmerken van het fascisme worden beschreven. Smits past ze in een uitvoerig en beklijvend artikel toe op het ‘trumpisme’ en de Amerikaanse situatie. Benieuwd hoe de nieuwe wereldleider Robert Prevost / paus Leo XIV – van Amerikaanse origine en Leo XIII indachtig – hiermee zal omgaan.
Wij volgen met Paul Verhaeghe ook Koen Schoors. ‘Alles wordt anders’, in elk geval. Maar wordt het ook beter? Professor economie Schoors denkt van wel. Misschien is dat een nieuwe betekenis van Hemelvaart en Pinksteren?
Voor de CIMIC-kernredactie,
Marc Colpaert
Jan Van Criekinge
Pascal Blancquaert
Koen Stuyck
