Redactioneel 66
Wie de moed heeft gehad om de ‘vredesspeech’ van Trump in de Knesset, het Israëlisch parlement in Jeruzalem, volledig te beluisteren, wist niet wat hij of zij hoorde. Het was een uur durende, onsamenhangende ode aan zichzelf die voortdurend op algemeen applaus en staande ovaties werd onthaald. De speech zindert na, tot vandaag. Wat je mag verwachten – bijvoorbeeld een meer bescheiden toon – klinkt niet. Wat je niet verwacht – bijvoorbeeld een vreugderoes – gebeurt wel. Wordt Gaza – los van de cynische doekjes voor het bloeden – nu toch nog een Riviera?
De werkelijkheid, bezaaid met zestigduizend dodelijke slachtoffers, wordt een vaag terrein en niets is wat het lijkt. Onwezenlijk wat je hoort. Het wordt schuiven op je stoel, constant doorslikken van woorden als ‘nice’, ‘a good guy’, ‘stand up, man’, ‘I like you’, ‘this is historical’…
Niet beschaamd om niet(s) te weten, prijst de president een jodendom dat mijlen van de joodse roots verwijderd is, waarbij woorden vallen als ‘eindelijk bevrijd’, zoiets als “Ik, Trump verlos deze joden van de knechting van 3000 jaar…”
Het lijkt overduidelijk – maar ironisch – dat deze mens een Nobelprijs verdient… Op dat eigenste ogenblik dachten we: gelukkig is er de Venezolaanse oppositieleidster María Corina Machado. Maar vandaag blijkt dat de Nobelprijswinnares voor de Vrede haar prijs eigenlijk symbolisch wil delen met zowel Netanyahu als Trump.
Begrijpe wie het begrijpen kan. In wat voor troebel water of in welke gigantische olievlek staan of zitten we te staren? Wil de almachtige nu ook – behalve Canada en Groenland – Venezuela, Mexico en wie weet welke andere gegadigden inlijven?
Wat zijn de moeizaam omschreven en verworven betekenissen als vrede, vrijheid, gerechtigheid, waarheid, totalitarisme nog waard als ze cynisch worden misbruikt, moedwillig misvormd en in de verkeerde tuin worden binnengerijfd?
Links is rechts. Een ja is neen. Chaos heet orde. Doodslag is verlossing. Wetenschap is fake. Cijfers zijn vervalsingen. Good boys zijn eigenlijk bad boys. Bad boys zijn de échte good boys.
Ondertussen lijkt Europa buitenspel gezet, ondermijnd door alle mogelijke interne manipulaties, cyberaanvallen, AI-onduidelijkheden, ten prooi aan Poetin, opgeruid door de angst voor oorlog en de dreiging welvaart te verliezen.
Het lang geprezen ‘welzijn’ wordt even on hold gezet of onderuitgehaald in wat nog ‘democratie’ heet.
‘Een wereld valt uiteen’, schreef de Nigeriaanse schrijver Chinua Achebe in zijn gelijknamige roman van 1958: ‘Things fall apart.’ Hij had het toen over het wereldbeeld van de Ibo’s, hun tradities, hun denken, hun onderlinge solidariteit en afhankelijkheid van de natuur. Zijn hoofdthema was de verzwakking van een hechte samenleving in een niet te stuiten confrontatie met koloniale machten op het einde van de 19de eeuw.
Hoe creëren en formuleren we vandaag een antwoord in een wereld waar niets meer lijkt ‘te kloppen’? Misschien kunnen we te rade gaan bij de joodse filosoof Emmanuel Levinas, van Litouwse afkomst, en allesbehalve een antisemiet.
Hij heeft twee hoofdwerken geschreven die zowel Trump, Netanyahu, Poetin, als onszelf tot de orde zouden kunnen roepen: ‘Totalité et Infini’ en ‘Autrement que être’.
Wat overstijgt een steeds dreigender totalitair systeem en hoe ontdekt de mens dat het in wezen gaat het over de dialoog tussen ‘ik/ zelf’ en ‘anders’ dan ik/zelf? Het is de joodse traditie zelf die ons dat leert.
Voor de CIMIC-kernredactie,
Marc Colpaert
Jan Van Criekinge
Pascal Blancquaert
Koen Stuyck
Sarah Avci
Lees verder (inhoud oktober 2025)
