Tags: Cerrado

Luc Vankrunkelsven en prof. Neuri A. Alves in 2017 bij een boekvoorstelling in Chapecó (foto: Fetraf-SC).

Luc Vankrunkelsvens definitieve thuiskomst

Op vrijdag 15 september 2023 stierf onze trouwe CIMIC-Nieuwsbrief-medewerker Luc Vankrunkelsven (67) in een ziekenhuis in Chapecó, in het diepe zuiden van Brazilië, aan de gevolgen van de ongeneeslijke spierziekte ALS. In de september-nieuwsbrief hebben we al uitgebreid stilgestaan bij het leven en werk van Luc.
Zijn laatste weken in Brazilië was Luc te gast bij zijn goede vriend prof. Neuri A. Alves. Neuri schreef zijn heel persoonlijke ervaringen neer over deze dramatische dagen. We brengen de integrale tekst hier graag in Nederlandse vertaling, aangevuld met foto’s van zijn laatste reis, als een ultiem eerbetoon aan Luc en aan al zijn dierbare vrienden in Brazilië en elders.


 

Luc Vankrunkelsven in het Nationaal Park Veadeiros, een beschermd deel van de Cerrado in de staat Goiás, op 4 mei 2022 (foto: Fundação Mais Cerrado).

De Braziliaanse kruisweg van Luc Vankrunkelsven

Leven is de tijd doorkruisen – ja, in de strikte zin van doorbreken, overstijgen. De barrières overwinnen die zijn opgeworpen om ons tegen te houden. Het betekent de tijd ongelijk tegemoet treden op zijn terrein van stormen en cyclonen, verschijnselen die ons warm, koud, hard of zacht treffen.

Hoe dan ook, we staan bloot in een open savanne, kaalgeplukt zonder beschutting voor onze integriteit. Het is een ongelijke strijd, alleen voor de moedigen! Voor hen die van moed een pijl gericht op de horizon maken. Koppigheid is de drijvende kracht van hen die weigeren te stoppen. En dat is de enige manier om bepaalde dingen te begrijpen. Onder andere de meest recente Brazilië-reis van de Belgische monnik Luc Vankrunkelsven.


 

Chapecó: universiteit van het volk

In Brazilië moet je nogal eens wat soepelheid aan de dag leggen. Agenda’s veranderen dikwijls. Deze keer vanwege het slechte weer. Vandaag zouden we een bijzonder agroforestrybedrijf van een jongere bezoeken, maar daar het een hevige regendag is, vervalt dat de laatste minuut. Al maar goed, want ik heb hier alleen maar sandalen. Wel jammer, want in september 2019 wilden we het bedrijf al gaan bezoeken. Ook toen lukte het niet.


 

Cisarte in São Paulo, een mooie afsluiter

De laatste activiteit in São Paulo is een bijzondere. Een toespraak voor een geïnteresseerd publiek van daklozen. Midden onder een viaduct van de achtbaanse weg Avenida 23 de Maio, één van de drukste wegen in de miljoenenstad São Paulo, bevindt zich een originele werking gericht op mensen zonder dak boven hun hoofd. Anno 2021 waren er 31.884 daklozen in deze Braziliaanse metropool.


 

Een bijeenkomst van de beweging van daklozen MSTB in Salvador de Bahia (foto: Luc Vankrunkelsven, mei 2022).

Brazilië: wereldkampioen in ongelijkheid

De busreis van Barreiras naar Salvador da Bahia loopt niet erg vlot. Plots stijgt er rook op aan de achterkant van de bus. We moeten onderbreken. Gelukkig zijn de Brazilianen soepel wat uren betreft. We komen met twee uur vertraging aan.

In de voormiddag: een interessant gesprek met studenten en professoren aan de universiteit van deelstaat Bahia; in de namiddag met de geografen van de Federale Universiteit in Salvador.


Het Ecocentrum (IPEC) in Pirenópolis oogt bijzonder indrukwekkend

Pirenópolis: van permacultuur tot Santo Divino

Tien jaar geleden al werd ik met aandrang uitgenodigd om eens naar hét centrum van de permacultuur in Pirenópolis te gaan. Nu is het er eindelijk van gekomen, al ligt het indrukwekkende centrum IPEC door de pandemie al twee jaar stil.

Een van de weinige restanten die er van het oorspronkelijke landschap van de Cerrado overblijven

‘Landbouw is ons leven’

De nachtrit van Pirenópolis naar Barreiras is niet simpel. Wegens de airconditioning is het bijzonder koud in de bus. Slapen is er deze keer niet echt bij. Tegen de ochtend bereiken we Bahia en vóór de stad Luís Eduardo Magalhães wordt de sojaramp weer zichtbaar. Het doet pijn aan de ogen.

Het Instituto Oca do Sol

Ieder zijn zwembad in de sojawoestijn

Ik reis nu voor de 25ste keer naar Brazilië. Misschien de laatste keer? Wie weet hoe het leven verloopt?

Ik reis vooral per bus, maar voor extreem grote afstanden ook twee keer met een vliegtuig. Kwestie van mijn ecologische voetafdruk in het oog te houden. Heen- en terugreis over de oceaan zijn uiteraard ook per vliegtuig. Een maand meereizen met een sojaschip is mij nog niet gegeven.

De bekende fotograaf Sebastião Salgado en zijn vrouw Lélia Deluiz Wanick Salgado

Spinnenwebben

In de ‘Oca do Sol’ hangen hier nu tussen de bomen vele spinnenwebben. Onze taak is wereldwijde webben weven. Daarom toch zo’n reis af en toe, want met internet alleen komen we er niet. En ja, het internet heeft al jaren evenveel uitstoot als de vliegtuigen wereldwijd. Niet dat ik het overvloedig gebruik van vliegtuigen ga verdedigen, maar met de vele toepassingen van internet (denk aan Spotify en Netflix) zijn we toch ook ver van huis.

Een duwboot volgeladen met soja op de Amazone

Brazilië, China en de varkens

Sinds haar ontstaan anno 1990 is Wervel begaan met het ‘overzeese sojadrama’. Met de zogenaamde ‘Groene Revolutie’ in de jaren 1960 begon de opgang van soja vanuit Santa Maria in de Braziliaanse deelstaat Rio Grande do Sul. Soja was de locomotief van die ‘revolutie’.

Veevoeder, een geschiedenis van interafhankelijkheid

Een rode draad doorheen vele verhalen is wel de ‘geschiedenis van het veevoer’. Bij wijze van afsluiter geef ik een samenvatting van ideeën.

Sommige delen van de Amazone zijn nu zelfs een netto-uitstoter van CO2

Wat is geïmporteerde ontbossing?

Wanneer we voor een product betalen, betalen we enkel voor de private kosten die verbonden zijn aan het delven van de grondstoffen of het doen groeien van de gewassen, we betalen voor de meerwaarde die gecreëerd wordt door de verwerker en voor de kosten van de vervoerder, we betalen de marges van de tussenhandelaren.

foto Monoculturen van soja in de Zuid-Braziliaanse deelstaat Mato Grosso

Geïmporteerde stikstof

De Vlaamse regering tilde het gevoelige stikstofdebat over de kerstvakantie. Ondertussen verschenen er de laatste weken heel wat interessante opinies over deze kwestie. Wat Luc Vankrunkelsven hierbij een beetje miste, was de historische duiding van hoe het zover is kunnen komen.

Mét de natuur leven en werken
IUCN-wereldcongres in Marseille

Op uitnodiging van een Braziliaanse NGO ISPN (Instituto Sociedade População Natureza) stond Wervel met een gezamenlijke Cerrado-stand op het congres van IUCN (International Union for Conservation of Nature), begin september in Marseille. IUCN was...

Voorouders en de generaties van de toekomst

Op het IUCN-congres in Marseille is er een houten tunnel met inscriptie: ‘Générations Nature’. Eerst dacht ik dat het om ‘Générations Future’ ging, maar beide gaan hand in hand. Zonder een niet te heet...

Gifsoja? Sojagif!

De voorbije 31 jaar heb ik met de regelmaat van een klok opiniestukken geschreven i.v.m. het overzeese sojaverhaal, onze landbouw- en exportbelangen. Tot wanhoop van de gangbare boerenbonden en de veevoedersector, nu Belgian Feed...

De Cerrado en de EU-Mercosurdeal

Op 26 maart 2021 bestaat het samenwerkingsverband Mercosur (Argentinië, Brazilië, Uruguay, Paraguay) 30 jaar. Twintig van die dertig jaar is er vruchteloos onderhandeld tussen de Europese Unie en Mercosur om tot een ‘vrij’ handelsakkoord...