We vinden een weg ...
Enkele persoonlijke reflecties van Paul De Witte, theoloog en oud-docent CIMIC naar aanleiding van het overlijden van Huub Oosterhuis (1933-2023) op Paaszondag 9 april
In 1966 werd ik voor het eerst geconfronteerd met een boekje van Huub Oosterhuis: ‘Bid om vrede’. Toen is voor mij een geschiedenis van liefde, herkenning en dankbaarheid begonnen. Oosterhuis heeft mij sindsdien niet meer losgelaten.
Op de muur van de Haarlemmerweg 5a in de Nederlandse universiteitsstad Leiden staat een vreemde tekst geschilderd. De vorm doet veronderstellen dat het een gedicht is. De onderverdeling 4-4-3-3 en de eindrijmen verwijzen naar een sonnet. De auteur, Adam Mickiewicz, is voor de meesten onder ons een illustere onbekende van lang geleden – dat lezen we af aan de getallen 1798 en 1855, de geboorte- en sterftedatum. Leiden heeft sinds 1988 een stedenband met de Poolse stad Torún en werkte een ‘Poolse wandeling in Leiden’ uit die de wandelaar onder andere met het muurgedicht Bajdary confronteert.
In de reeks ‘Tijdloze aanwezigheid’ van uitgeverij Dabar-Luyten verscheen onlangs een interessant boek: ‘Stilte. Essays*Gedichten*Beelden’.
Oorlogen hebben we vorige eeuw ook meegemaakt. Ze waren verschrikkelijk en blijven nog steeds nawerken. Voelden mensen dat aankomen? En hoe reageerden zij die op tijd de bui zagen hangen? Bij het grasduinen in de literatuur kwamen we nog eens Bertolt Brecht (1898-1956) tegen.
Het is onvoorstelbaar hoe weinig we van Oekraïne hebben geweten. Dat geldt eigenlijk voor heel Oost-Europa en dat kunnen we vaststellen bij de lectuur van het boek ‘Grensland, een geschiedenis van Oekraïne’ van Ruslandkenner Marc Jansen. In het hoofdstuk Megalomanie en massamoord beschrijft hij Oekraïne als een ‘bloedland’. We laten even meelezen.
Een van die slachtoffers was de Duitstalige Joodse Paul Pessach Antschel, die later dichter Paul Celan werd. Hij werd geboren in 1920 in Cernauti (Boekovina, toen Roemenië, nu Oekraïne; de stad heet in het Roemeens Cernauti, in het Russisch Tjsrnovtsy, in het Oekraïens Tjernivtsi, in het Duits Czernowitz).
In 2013 had ik een korte ontmoeting met de slecht horende dichter Ilya Kaminsky tijdens Poetry International in Rotterdam. Hij las er voor uit ‘Dovenrepubliek’ (Deaf Republic), een poëziebundel-in-wording. De thematiek en de betekenissen die ik toen nog niet goed kon plaatsen, hoeven in de context van vandaag geen commentaar meer. Poëzie kan meestal beter verwoorden wat mensen meemaken dan verslaggeving. We nodigen de lezer uit om in zijn stille wereld binnen te treden.
