We vinden een weg ...
Het is als een open deur intrappen: de instabiliteit in de hele Sahel, van de Atlantische Oceaan in het westen tot de Rode Zee in het oosten, is de afgelopen maanden alleen maar toegenomen. Vooral Burkina Faso, Mali en Niger dreigen weg te zinken in armoede, geweld en chaos.
Het is als een open deur intrappen: de instabiliteit in de hele Sahel, van de Atlantische Oceaan in het westen tot de Rode Zee in het oosten, is de afgelopen maanden alleen maar toegenomen. Vooral Burkina Faso, Mali en Niger dreigen weg te zinken in armoede, geweld en chaos.
In 2003 heeft de EU haar allereerste buitenlandse missie naar de Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië gestuurd. In de ruim 20 jaar die sindsdien zijn verstreken, heeft de EU meer dan 40 operaties uitgevoerd in Europa, Afrika en Azië. Op dit moment zijn er nog 24 actief, waarvan 13 civiele en 10 militaire missies, die in dit verslag centraal staan, evenals één hybride missie.
De officiële doelstellingen van deze missies zoals conflictpreventie, versterking van internationale vrede en veiligheid, ondersteuning van de rechtsstaat en crisisbeheer zijn op zich uiteraard goed, maar in de praktijk loopt het vaak helemaal anders, blijkt uit een nieuw rapport van het Transnational Institute.
2024 had het jaar van de presidentsverkiezingen moeten worden in zowel Mali als Burkina Faso. Maar de junta’s in beide Sahellanden onder leiding van respectievelijk Assimi Goïta en Ibrahim Traoré lijken niet te staan te springen om een einde te maken aan hun militaire ‘overgangsregimes’. Integendeel. Verkiezingen zijn er uitgesteld tot sint-juttemis…
Het is nog donker wanneer ik het taxistation binnenstap en de regen me van het ene lekkende afdak naar het andere duwt. De gebruikelijke chaos gaat door op een laag modder en ook dat is niet uitzonderlijk. De reizigers sijpelen binnen terwijl we wachten tot de laatste zitplaats is verkocht. Vaste vertrekuren zijn er niet en aankomsturen doen er niet toe. De eerste vraag die we stellen bij het binnenlopen van een station, is hoeveel plaatsen nog vrij zijn.
Volgens de Senegalese minister van Buitenlandse Zaken Aïssata Tall Sall was de militaire coup in Niamey op 26 juli 2023 ‘de staatsgreep te veel’ die een ongewone opschudding veroorzaakte in Afrika en de rest van de wereld. Niger is een belangrijk land in de strijd tegen het jihadisme in de Sahel. Maar deze staatsgreep is ook tekenend voor de veranderende relatie met de democratie en het Westen in die regio. Een analyse door Anne-Cécile Robert van Le Monde diplomatique.
Vooral West-Afrika werd de voorbije jaren geteisterd door een schier onophoudelijke reeks van militaire staatsgrepen waarbij democratisch verkozen regeringen de plaats moesten ruimen voor junta’s: Mali, Guinee-Conakry, Burkina Faso, Soedan en op 26 juli nog in Niger. Thalif Deen, senior editor bij IPS en een expert inzake de VN, schreef er een artikel over. Hij vindt dat de VN zou moeten verhinderen dat militaire leiders het woord nemen tijdens de jaarlijkse plenaire zitting van de Algemene Vergadering in New York.
De nationale legers van West-Afrikaanse landen werden al regelmatig bekritiseerd voor de grove misbruiken die ze vaak begingen in de strijd tegen het terrorisme. Met de komst van militairen aan het hoofd van Burkina Faso, Mali en Tsjaad zal de situatie op het terrein nog verergeren, vreest Marc-Antoine Pérouse de Montclos. De puinhoop wordt groter.
Er is zeker geen reden om te vervallen in doemdenken en Afro-pessimisme, maar niemand kan er nog naast kijken dat enkele landen in West-Afrika de voorbije maanden in een zeer penibele situatie zijn terechtgekomen. Vooral in Mali en Burkina Faso wordt de toestand stilaan dramatisch. Maar ook dichterbij, in Tunesië, gaat het van kwaad naar erger, het land balanceert op de rand van het staatsbankroet. Een kort overzicht.
In 2022 ging de focus van de wereld vooral naar de oorlog in Oekraïne, maar ondertussen glijdt de Sahel, en bij uitbreiding heel West-Afrika, in snel tempo af in chaos en gewapend conflict. Al te gemakkelijk wordt daarbij verwezen naar de rol van jihadistische gewapende groepen, al dan niet verbonden met wat nog overblijft van IS of al-Qaeda.
Al ruim drie maanden overheerst de berichtgeving over de oorlog in Oekraïne het wereldnieuws, tenminste dat zijn wij toch geneigd te denken vanuit een Europees of westers perspectief. Alsof in andere continenten de aan de gang zijnde gewapende conflicten plotseling zouden zijn stilgevallen omdat er nu weer een oorlog op Europese bodem is losgebarsten en ook Europeanen op de vlucht moeten voor het brute oorlogsgeweld. Bovendien is Rusland als grootmacht al veel langer militair teruggekeerd in Afrika.
De werknemers van Sierratel, het nationale telecombedrijf en de internetprovider waar ik tot nog toe niet ontevreden over was, legden het werk neer. Begin april staakten eveneens de chauffeurs van de publieke taxi’s en keke’s, dat zijn de uit India ingevoerde gemotoriseerde riksja’s. Het gebruik ervan en de term waaiden over uit Nigeria en verspreidden zich verder. Anna Van Malder bericht uit Sierra Leone.
door Marc-Antoine P (Jan C) · Published 23/03/2021 · Last modified 09/11/2021
Acht jaar na het begin van zijn militaire aanwezigheid in de Sahel, met de operaties Serval en vervolgens Barkhane, dreigt Frankrijk vast te lopen in zijn strijd tegen ‘terroristische groeperingen’ in Mali. Op 11...
