We vinden een weg ...
De Zwitserse schrijver Friedrich Dürrenmatt (1921-1990) werd in 1990 gevraagd om een ‘laudatio’ te schrijven ter ere van Sovjet-leider Michail Gorbatsjov die mee aan de basis lag van de val van de Muur. Gorbatsjov kreeg daarvoor – naast de Nobelprijs – ook de Otto-Hahn-Vredesmedaille.
Wie echt wil, kan zich op dit ogenblik goed over Duitsland informeren via kranten, tijdschriften en tv. Bij ons is Jan Leyers een jaar lang voor de VRT ‘bij de Duitsers’ geweest om poolshoogte te nemen. De Duitse situatie is zeer complex en de oostkant heeft een andere kijk op de werkelijkheid dan de westkant. Maar dat is al 75 jaar zo. De val van de Muur in 1989 heeft die verschillende visies nog steeds niet samengebracht.
De film ‘Oppenheimer’ van regisseur Christopher Nolan wordt aangeboden als een ‘Amerikaans-Britse biografische thriller’. Bij het woord thriller verwachten we ‘fictie’, maar Oppenheimer was en is geen fictie. Dat zijn leven spannend en adembenemend was, is natuurlijk waar. Het is een merkwaardige film geworden: moeilijk, erg lang en hij vraagt intellectueel veel van de kijker.
Juri Ihorowytsch Andruchowytsch, schrijver, dichter, essayist, werd in 1960 geboren in Stanislaw (Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek) dat sinds 1962 tot Ivano-Frankivsk werd omgedoopt. De stad veranderde in de loop der eeuwen voortdurend van naam, maar ook van eigenaar of bezetter. Tussen 1939 en 1945 werd het wel heel erg bont. Massaslachtingen volgden elkaar op en in 1943 was Stanislau (de Duitse naam) bovendien ook ‘Jodenvrij’ verklaard door de nazi’s. In 1944 werd de stad dan weer deel van de Oekraïense SSR tot in 1991.
Hij was van 1985 tot 1991 secretaris-generaal van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie (CPSU) en van 1990 tot 1991 president van de Sovjet-Unie (USSR).
We geloofden onze oren niet, maar het is waar. Het Oekraïense parlement heeft twee wetten goedgekeurd om de invoer van Russische boeken en muziek te beperken.
“Een keerpunt”, “het einde van een tijdperk” en “cruciale momenten”. Zulke woorden vallen vaak wanneer het over de oorlog in Oekraïne gaat, dit conflict laat op velen namelijk een diepe indruk achter. De Russische invasie zet ons ook aan het denken. Is dit conflict écht een keerpunt? Is het normaal dat de Vlaamse media uitgebreid verslag doen van deze oorlog en niet van conflicten in andere werelddelen? Heeft het Westen een impact gehad op (de aanloop naar) de Russische invasie?
Op deze vragen bestaat uiteraard geen pasklaar antwoord. Maar zoals vaak het geval is, ligt de waarheid ergens in het midden. Er is met andere woorden een enerzijds en een anderzijds. Deze reflecties zou ik graag delen.
Vasili Grossman werd in 1905 geboren in de Oekraïense provinciestad Berditsjev. Hij heette eigenlijk Iosif Solomonovitsj Grossman. Zijn ouders behoorden tot de geassimileerde bovenlaag van de Joodse bevolking. Ze waren niet religieus en spraken geen Jiddisch. Iosif werd al snel gerussificeerd tot Vasili.
De verontwaardiging over de Russische inval in Oekraïne is niet overal even groot: in Afrika ziet het plaatje er anders uit. “We voelen ons als Afrikanen helemaal niet betrokken bij dit conflict.” Of biedt de inval Afrikaanse landen toch een nieuwe gelegenheid om zich af te zetten tegen westerse inmenging en bemoeienis? Een analyse door Kris Berwouts.
In 2007 vond er in Berlijn een tentoonstelling plaats met als titel: ‘Wo ist Lemberg?’ Ze werd met de hulp van de Kulturstiftung des Bundes georganiseerd door de Stiftung Neue Synagoge – Centrum Judaicum Berlin. Naar aanleiding daarvan verscheen er een ‘Begleitband zur Ausstellung’, een mooi boek onder de titel ‘Lemberg, eine Reise nach Europa’.
Lemberg heet vandaag Lviv of Lvov, en speelt als Oekraïense stad een zeer belangrijke rol in de huidige oorlog. Aan de hand van de aangrijpende geschiedenis van deze stad krijgen we een beter inzicht in de schokkende en complexe gebeurtenissen van de laatste eeuw in deze regio. We ontlenen het volgende (vertaalde) overzicht (tot 2004) aan de ‘Begleitband’ bij de tentoonstelling van 2007.
In 2013 had ik een korte ontmoeting met de slecht horende dichter Ilya Kaminsky tijdens Poetry International in Rotterdam. Hij las er voor uit ‘Dovenrepubliek’ (Deaf Republic), een poëziebundel-in-wording. De thematiek en de betekenissen die ik toen nog niet goed kon plaatsen, hoeven in de context van vandaag geen commentaar meer. Poëzie kan meestal beter verwoorden wat mensen meemaken dan verslaggeving. We nodigen de lezer uit om in zijn stille wereld binnen te treden.
Wat volgt is een artikel van Sergei Chapnin, de hoofdredacteur van ‘The Gifts’, een magazine voor eigentijdse christelijke cultuur, en curator van tentoonstellingen over christelijke kunst. Voordien was hij hoofdredacteur van de ‘Journal of the Moscow Patriarchate’. Het artikel verscheen in ‘Public Orthodoxy, bridging the Ecclesial, the Academics, and the Political. The Orthodox Christian Studies Center of Fordham University.’
