Maria Ressa, Filipijnse winnaar Nobelprijs voor de Vrede 2021
De Nobelprijs voor de Vrede 2021 werd door het Noorse Nobelprijscomité op 8 oktober 2021 toegekend aan Maria Ressa en Dmitry Muratov. Zij krijgen de prijs voor hun inspanningen om “de vrijheid van meningsuiting te waarborgen”, respectievelijk in de Filipijnen en Rusland.
“Tegelijkertijd zijn zij vertegenwoordigers van alle journalisten die opkomen voor dit idee in een wereld waarin democratie en persvrijheid te maken krijgen met steeds ongunstiger omstandigheden”, aldus voorzitter Berit Reiss-Andersen van het Noorse comité. De twee winnaars werden gekozen uit 329 kandidaten. Antropoloog Ven de la Cruz schreef een bijdrage naar aanleiding van deze prijs.
Maria Ressa was al een Filipijnse journaliste voor Azië (bureauchef van CNN in Manilla en Jakarta), een verslaggeefster over terrorismenetwerken en een gezicht van de onderzoeksjournalistiek vooraleer ze een prominent symbool werd voor de toekomst van het onderzoeksnieuws, althans in de Filipijnen.
Maria Ressa is auteur van het boek Seeds of Terror: an eyewitness account of Al-Qaeda’s newest center of operations in Southeast Asia (een ooggetuigenverslag van het nieuwste operatiecentrum van Al-Qaeda in Zuidoost-Azië.)
Pas toen ze in 2012 Rappler oprichtte, een start-up voor digitale media, richtte ze zich op de impact die nepnieuws zou hebben op het Filipijnse verkiezingsproces, te beginnen met de verkiezing van de Filipijnse president Rodrigo Duterte in 2016.
In die ontwikkeling kreeg ze Duterte en het dolle patriarchaat over zich heen. Sinds deze president in juli 2016 opdracht gaf tot een gewelddadig optreden tegen drugsdealers en -gebruikers zijn er volgens Human Rights Watch ongeveer 12.000 – vooral stedelijke armen – omgekomen.
De Filipijnse dodelijke ‘oorlog-tegen-drugs’ was zeer populair onder stedelijke elites en een groot deel van de middenklasse zolang de ‘criminelen’ arme stedelingen waren en dus ‘ver van mijn bed’. De dodelijke Filipijnse ‘oorlog-tegen-drugs’ markeerde de overgang van het gebruik van buitengerechtelijk geweld (‘violence-as-a-crime-solution’ – geweld als een oplossing voor criminaliteit) van iets kleinschaligs, selectief, heimelijk en onwenselijk (omdat het onaanvaardbaar is), tot iets grootschaligs, willekeurig, openlijk genormaliseerd, omdat het acceptabel werd.
De politieautoriteiten produceerden brutaal nepbewijzen om de eliminatie van vermeende criminelen te rechtvaardigen. Het rechtssysteem van de rechtbank is nog nooit zo nutteloos geweest om de rechten van de arme ongewensten te verdedigen.
Toen Ressa en andere journalisten van Rappler artikelen hadden gepubliceerd waarin de fundamenten van de rechtstaat onder Dutertes drugsoorlog in twijfel werden getrokken, ontvingen ze verachtelijke online bedreigingen. Zowel de socialemediaplatformen als de wet worden door het Filipijnse autoritaire regime aangezet om interne critici van de drugsoorlog te intimideren en het zwijgen op te leggen.
Ressa publiceerde ook een reeks onderzoeksartikelen over nep-Facebook-accounts die aan Duterte gelinkt worden en die aanzetten tot geweld en haatzaaiende uitlatingen verspreidden in de aanloop naar de Filipijnse verkiezingen van juni 2016. Hij liet potentiële Filipijnse kiezers bestoken en trachtte hun politieke meningen en keuzes te beïnvloeden.
De Filipijnse kiezers werden blootgesteld aan subtiele en in tijd gespreide tactieken van massale manipulatie, kinderachtige publieke discussies en ronduit desinformatie. De mensen werden psychologisch en economisch angst aangejaagd. Er werd aangeraden om op autocraten zoals Duterte te stemmen, die snelrecht en vrouwonvriendelijk paternalisme verdedigden.
Dit alles werd een werksjabloon voor het uiteindelijke doelwit van Amerikaanse kiezers vóór de verkiezingen van november 2016 in de Verenigde Staten, die resulteerden in de verkiezingsoverwinning van Donald Trump.
Filipijnse presidenten uit het verleden waren gewend aan Amerikaanse presidenten en hun beleid. ‘Big White Brother’ voormalig Amerikaans president Donald Trump, bewonderaar van autocraten die een hekel hebben aan compenserende checks-and-balances, had er geen moeite mee om de gewoonten en tactieken en minachtende behandeling van de kritische pers door zijn Filipijnse tegenhanger, de ‘Little Brown Brother’ te volgen.
De fascisten, die nepnieuws en desinformatie gebruiken om aan de macht te komen, beschuldigen de kritische media ervan nepnieuws te publiceren.
De krachtige socialemediaplatformen die ooit de empowerment van wereldburgers beloofden, werden de aanstichters van de verdere ontkrachting van wie al machteloos was.
Ondertussen is het arsenaal aan massale desinformatie in omvang en effectiviteit steeds geavanceerder geworden. Spyware, de verdere bewapening van big data, het gebruik van technologische infrastructuur om het fysieke en online leven van wereldburgers te controleren, de lijst gaat maar door.
In een land dat al lang bekend staat om de straffeloosheid van zijn corrupte geo-ecopolitieke rijken en machtige elites die overheidsbelastingen ontduiken en die de reikwijdte van de wet negeren, kopen of ombuigen, heeft de Filipijnse regering Ressa en haar team beschuldigd van een reeks criminele ‘cyber’ zaken en belastingontduiking als vergelding voor haar kritische berichtgeving in de pers over de interne werking van corrupte en corrumperende macht.
Duterte en zijn volgelingen zijn verwikkeld in een uitputtingsslag, in de hoop de financiële middelen van Rappler-journalisten uit te putten door ze op te zadelen met hoge juridische kosten, en hen uiteindelijk te intimideren om te kiezen voor stilte en zelfcensuur. Het is een bewezen tactiek van de autoritaire machtigen die het overheidsapparaat tot hun beschikking hebben.
Door Maria Ressa en haar Russische collega-journalist, Dmitry Muratov, als winnaars van de Nobelprijs voor de Vrede 2021 te kiezen, benadrukt het Noorse Nobelcomité het cruciale belang van vrijheid van meningsuiting, informatie en persvrijheid bij het opbouwen van een democratie en ter bescherming tegen de waanzin van oorlog en conflict.
Het moedige werk van Maria Ressa om feiten te verzamelen en analyses te bieden en om degenen kritisch te bevragen die hun macht misbruiken, wetteloos geweld gebruiken en autoritair optreden, is inspirerend en leerzaam geweest voor al wie niet liever wil dan dat gekozen macht ter verantwoording wordt geroepen door geïnformeerde en kritische burgers.
Voor haar hardnekkig streven naar waarheid en gerechtigheid zijn we deze kleine, maar sterke vrouw onze dankbaarheid en steun verschuldigd.
Ven de la Cruz
(vertaling uit het Engels: Marc Colpaert)
We Hold The Line, een documentairefilm van Marc Wiese, SWR, Arte, Duitsland 2020, 92 min.
In 2016 werd Rodrigo Duterte president van de Filipijnen. De man die gezworen heeft drugs uit zijn land te bannen voert sinds zijn aantreden een bloedige oorlog tegen dealers en gebruikers. Maria Ressa, journaliste en oprichtster het Rappler-platform, strijdt voor de vrijheid van meningsuiting en ziet het als haar missie om de misstanden van deze president van een wankele democratie openbaar te maken.
https://www.festivaldeslibertes.be/2021/fase6?event=21035&_Film__We-hold-the-Line__#21035
