Stappen naar 100 procent hernieuwbare energie in Afrika
Sinds 2016 is een team van het Wase windenergiebedrijf Fortech Studie nieuwe mogelijkheden aan het verkennen in Lesotho en Ghana. In beide Afrikaanse landen werden tot nog toe geen windparken gerealiseerd. Daar proberen ze met Hirundo Energy – de zusterorganisatie of spin-out die werd opgericht voor de zuidelijke projecten – iets aan te veranderen. Vanuit een geloof in (de noodzaak van) hernieuwbare energie, maar ook de overtuiging om maatschappelijke meerwaarde te bieden.
Lesotho, onbekend en onbemind terrein
Het vrij onbekende Lesotho is een bergachtig land dat volledig omsloten is door Zuid-Afrika. Het is ongeveer zo groot als België en telt iets meer dan twee miljoen inwoners. Het land haalt momenteel de helft van zijn elektriciteitsbehoefte uit waterkracht en is verder afhankelijk van steenkoolcentrales uit Zuid-Afrika en gascentrales uit Mozambique.
Waarom Lesotho? Eerst en vooral vanwege een persoonlijke band met het land van initiatiefnemer Chris Derde. Hij deed er van 1988 tot 1990 zijn vervangende legerdienst als ontwikkelingshelper. Maar ook vanuit een maatschappelijke bewogenheid.
Tot op vandaag is amper de helft van de huishoudens er aangesloten op het elektriciteitsnet. Elektriciteit is voor vele mensen duur en een groot deel van de bevolking moet met beperkte middelen rondkomen. Nochtans is er wel potentieel.
Het jaarlijkse elektriciteitsverbruik van het land is 900 GWh. Ter vergelijking: in België is dat 82.000 GWh. Het land zou tegen 2030 volledig zelfvoorzienend kunnen zijn, met een combinatie van waterkracht (van de centrale van 72 MW die er nu al is), zonne- en windenergie.
Concreet plant Hirundo Energy twee windprojecten in bergachtig gebied, één project met twaalf en één met acht windturbines. De beide locaties werden zorgvuldig geselecteerd op basis van een screening van windrijke gebieden, afstand tot bestaande wegen en het hoogspanningsnet.
Het team mikt op windturbines van 5 MW met een rotordiameter van 160 meter – bij de grootste onshore windturbines die op dit moment beschikbaar zijn. Beide projecten zouden samen ongeveer een kwart van het elektriciteitsverbruik van het land kunnen produceren.
Naar een robuuster energiesysteem in Ghana
In Ghana is waterkracht de ruggengraat van de energievoorziening. De voorbije jaren kwamen daar verschillende grote zonneparken bij. Windenergie zou het systeem nog robuuster kunnen maken. Het waterpeil is immers niet altijd even betrouwbaar, waardoor uiteindelijk wordt teruggegrepen naar fossiele brandstoffen – met als gevolg blootstelling aan volatiele en stijgende energieprijzen en uiteraard een hogere CO2-uitstoot.
De ontwikkeling van windenergie zou de Ghanese economie een sterke impuls geven en bijdragen aan een gezondere bevolking en planeet.
De focus in Ghana ligt op de kust en de bedrijven in de haven. De voorbije jaren werden al heel wat waardevolle contacten gelegd en een aantal belangrijke stappen gezet die in de nabije toekomst naar verwachting uitmonden in één of meerdere partnerschappen met lokale actoren, energieafnemers of collega-energieproducenten.
Opportuniteiten en draagvlak
Beide projecten leggen de kansen in Afrika bloot. De natuurlijke rijkdommen die er geëxploiteerd worden, zijn geen zegen voor het continent, integendeel. Miljoenen mensen leven in weinig benijdenswaardige situaties. En de elektriciteitsvraag groeit ook hier.
Afrikaanse overheden streven ernaar om meer woningen aan te sluiten op het elektriciteitsnet of een lokaal mini-grid. Daarvoor is meer elektriciteitsproductie nodig – en dat kan het voordeligst met wind- en zonne-energie.
Met deze projecten wil Hirundo propere en voordelige energie dicht bij de mensen brengen en tegelijkertijd ook werkgelegenheid creëren. Over de zonne-instraling hoeft alvast geen twijfel te bestaan, maar zelfs met windenergie alleen zou heel het continent gemakkelijk aan 100 procent van de energievraag kunnen worden voorzien.
Zowel in Lesotho als Ghana wordt aandacht besteed aan educatie en bewustmaking van de bevolking. De mensen zien de komst van de windturbines doorgaans wel als een opportuniteit. Waar elektriciteit is, worden namelijk ook jobs gecreëerd.
Ondanks de ervaring van het team van Hirundo Energy zijn er op het Afrikaanse continent een aantal andere klemtonen. Net als in België wordt rekening gehouden met de impact op fauna en flora, bodemerosie, landbouw, slagschaduw, geluid, luchtvaart en wegenaanleg.
Daarentegen komen aspecten als waterverbruik, stofproductie, voedselleveringen vanuit de landbouw, cultureel erfgoed en de mogelijke impact op traditionele gewoontes veel prominenter aan bod in Lesotho en Ghana.
Het team van Hirundo is vast van plan om de projecten zo veel mogelijk voordelen te laten hebben voor de omgeving. Zo zullen de machines voor de constructiewerken bijvoorbeeld ook worden ingezet voor het aanleggen van wateropvangsystemen. Zo kan door middel van opvangbekkens water naar de omliggende dorpen worden afgeleid.
Tegelijk zullen die werken een oplossing kunnen bieden voor de erosieproblemen. Ook de planten, struiken en bomen in het landschap rond de windturbines kunnen alleen maar bijdragen aan de klimaatbestendigheid.
Dat Europese bedrijven hun kennis rond schone technologieën delen met landen in het globale Zuiden om klimaatverandering tegen te gaan, is een topaanbeveling in de klimaatakkoorden van Parijs van 2015.
Die opdracht wil het team mee uitdragen. Die uitwisseling zit ook bewust verwerkt in de naam … ‘Hirundo’, de zwaluw, die zich naargelang het seizoen zowel in het noorden als het zuiden thuis voelt.
Jacob Demeyer
Jacob Demeyer is als ingenieur in de lucht- en ruimtevaart en de werktuigkunde-elektrotechniek en met een EMBA op zak ondertussen bijna 14 jaar actief in de bedrijvengroep met onder meer Wase Wind, Fortech en Hirundo Energy.
Hij heeft ervaring in projectontwikkeling en -beheer van windenergieprojecten in Vlaanderen en in de Afrikaanse landen Ghana en Lesotho en is daarnaast ook verantwoordelijk (geweest) voor IT-projecten, contractonderhandelingen, projectfinanciering en milieubeheer.
Hij is medeoprichter van Hirundo Energy, het bedrijf waaronder de internationale projecten in de groep vallen.
Lees verder (inhoud september 2022
