Nieuws uit Columbia: het werk van Helena ter Ellen

Helena ter Ellen is een oud-Cimic-er (afgestudeerd in 2001) en heeft zelf zo’n tien jaar les gegegeven aan Cimic over Colombia en een les over Ecofeminisme & Diepe Ecologie. Ze vertrekt nu voor drie jaar naar Colombia voor een (zelf vormgegeven) missie waarbij de doorwerking van Cimic meer dan duidelijk is…

Re-Conectando – een weg naar verzoening en verbinding in Colombia
Het begon met de vredesbrigades in Cacarica…

Colombia, dat al 53 jaar is ondergedompeld in een burgeroorlog die meer dan 8 miljoen slachtoffers heeft geëist (en meer dan 230.000 doden) hoopt nu eindelijk de weg in te slaan naar waarheid en vrede. Het land heeft een speciale plaats in mijn hart. Dat verhaal begint in 2002 wanneer ik als vrijwilliger vertrek met de internationale vredesbrigades (PBI). Een jaar lang begeleid ik een Afro-Colombiaanse vredesgemeenschap in Cacarica, in de regio Chocó, bekend omwille van haar immense biodiversiteit en bodemschatten en zeer strategisch gelegen tegen de grens van Panama en tussen twee oceanen in. Velen strijden er om de controle van het land en zijn mensen. De onvergetelijke ervaring in Cacarica doet me aan den lijve ondervinden wat de ware betekenis is van de woorden moed en vastberadenheid. Tijdens de vele reizen in de jaren die volgen blijft mijn bewondering voor de immense veerkracht van de gemeenschappen op het platteland en van mensenrechten- en milieubeschermers in dit land zich verdiepen.

Het Werk dat weer Verbindt
Het is geen wonder dat ik sinds ik het “Werk dat weer Verbindt” (Work that Reconnects – WTR) van

Joanna Macy in 2008 ontdekte, gebaseerd op o.m. diepe ecologie en systeemtheorie, ervan droomde om het ooit in Colombia te kunnen aanbieden. Diepe ecologie gaat er – in een paar woorden – vanuit dat wij als mensen niet losstaan van de natuur, er niet superieur aan zijn, en dat de natuur evenmin ten dienste staat van de mensen (het vormt dus kritiek op de antropocentristische visie). De mensheid maakt volledig deel uit van de natuur en neemt haar eigen specifieke en unieke plaats in in het levensweb. De systeemtheorie wijst op de radicale ondelinge verbondenheid van alle leven en benadrukt het belang van de relaties tussen al wat leeft in plaats van de afzonderlijke delen. Het Werk dat weer Verbindt is dan een vorm van groepswerk dat erop gericht is om ons verlangen en vermogen om deel te nemen aan het helen van onze aarde en van de mensheid te verdiepen en te versterken.

Ik heb die droom kunnen waarmaken. Tussen begin 2014 en februari 2018 heb ik in totaal zo’n 13 workshops* “Ecología profunda y Construcción de Paz” gegeven gedurende mijn verblijven van 1 à 2 maanden elk jaar in Colombia, samen met Felipe Medina en later ook met de jezuïet en vredeswerker Francisco de Roux, een goede vriend van me. Naast Felipe heb ik nog een paar andere junior facilitators kunnen trainen in de diepe ecologie (WTR), allen Colombianen. Eén van hen is Karen Behar, zij maakt prachtige creatieve verslagen van de workshops. Dankzij de financiële steun van mijn eigen stichting Terr’Eveille (waarmee we in 2009 zijn begonnen om WTR te verspreiden), en enkele andere ngo’s, hebben we vele slachtoffers, activisten, culturele leiders, indigenas en afros een beurs kunnen bieden voor deelname, terwijl anderen uit de rijkere klassen zelf betaalden. Alleen al die ontmoeting tussen verschillende werelden, het luisteren naar elkaars verhalen – en pijn – heeft al tot veel begrip en nieuwe vormen van solidariteit geleid.

Maar… dit alles bleek nog maar het begin van een veel groter avontuur – Colombia is niet voor niets het land van het magisch realisme en dromen kunnen er snel uitkomen…

Maar eerst nog wat meer context…

Vredesproces: gloort er hoop na het eindeloze geweld?

Colombia heeft 5 decennia geweld achter de rug. Na een demobilisatie (in ieder geval op papier) van de paramilitairen en de ondertekening van een vredesakkoord met de FARC komt een einde aan het gewapende conflict in zicht.

Waarheidscommissie

In 2018 wordt als onderdeel van het vredesakkoord een Waarheidscommissie opgericht met als taken:

1) De opheldering van de waarheid over het Colombiaanse gewapende conflict

Met hoorzittingen, onderzoek, etc.

2) De erkenning van de slachtoffers én van de mensenrechtenschendingen,

evenals de vrijwillige erkenning door de daders van hun individuele en collectieve

verantwoordelijkheden; en de erkenning door de samenleving van de gebeurtenissen.

3) De bevordering van het samenleven in de lokale context; aanbevelingen en bijdragen

Om herhaling van het geweld te voorkomen.

In het mandaat van de Commissie wordt ook over “el Buen Vivir” gesproken – het “Goede Leven” in harmonie met de natuur.

Wat doet Re-Conectando in dit vredesproces? 

Tijdens het mandaat van de Commissie (2019-2021) geven we workshops  voor mensen uit de verschillende “kampen”: slachtoffers, daders, gemeenschaps-leiders, activisten, ondernemers… uit eenzelfde streek, mensen die allemaal op de één of andere manier geraakt waren door de oorlog, getraumatiseerd, die een deel van hun menselijkheid hadden verloren. Zij worden uitgenodigd voor een transformerende ervaring: om terug te keren naar de schoot van moeder aarde, om te delen over hun pijn, woede, verlangens, en om naar elkaar te luisteren en – misschien voor de eerste keer in hun leven – elkaar weer in de ogen te kijken en weer een kans te geven. Misschien zou het wantrouwen en de haat dan plaats kunnen maken voor empathie en kan een nieuw verhaal gestalte krijgen.

De workshops bereiden de mensen onder meer voor op de hoorzittingen van de Waarheidscommissie.

Ons team bestaat uit verschillende trainers en collega’s. Eén van hen is Hector Aristizabal. Hij heeft het conflict van heel nabij meegemaakt: één broer werd vermoord door de paramilitairen, de ander door de guerrilla, zijn ouders – arme boeren – werden door de para’s verdreven van hun land en Hector werd 10 dagen lang door het leger gemarteld in de gevangenis en kon kort daarna, dankzij hulp van Amnesty International, het land ontvluchten. Een psycholoog en theaterman die 25 jaar lang de wereld had rondgereisd met zijn theater voor verzoening en genezingsrituelen in de natuur, en in 2017 – tijdens deelname aan onze workshop – besloot om nu terug te komen naar Colombia en zijn medicijn, zijn talenten, daar in te zetten voor de vrede.

Je kunt ons volgen op:  www.reconectando.org en facebook

Wil je Re-Conectando steunen? 

Stort dan een bijdrage op rekening BE05 – 4300-908101-75 (de KBC bank in België) ten name van Helena ter Ellen onder vermelding van “gift Colombia” of deel onze berichten op social media!

Muchas gracias en nombre de l@s Colombian@s en camino hacia la paz, con su Tierra, con su gente…