In memoriam Emilio Platti
Zondagnacht is de befaamde islamoloog en dominicaan Emilio Platti op 78-jarige leeftijd onverwachts in het Leuvense Dominicanenklooster overleden.
Het nieuws komt net voor het versturen van deze nieuwsbrief binnen. Het raakt mij en een massa mensen in binnen- en buitenland. Hij was zo vertrouwd, zo minzaam, maar ook zo nodig.
Emilio was een CIMIC-docent van het eerste uur. Sinds 1994 kwam hij elk jaar in het ‘hoofdpakket’ van de opleiding de wereld van de islam voorstellen zoals hij dat ten diepste verstond. Hij was een van de weinigen die de beide werelden echt kende: het Westen en het Oosten. Zijn kennis van het Arabisch was verbluffend, hij sprak het op een verfijnde manier en die verfijning tekende hem ook als mens.
Hij verdeelde zijn tijd tussen Caïro (waar hij verbonden was aan het Institut Dominicain d’Études Orientales) en Leuven, waar hij vanaf 1980 professor werd en Arabisch doceerde. Hij had de islam ingeademd en kende het hart ervan te goed om zich te laten verleiden tot boutades of gezwets.
Hij sloot zich niet op in het academische milieu en ging met het grote publiek in gesprek om de essentie van de islam genuanceerd toe te lichten en te verdedigen. Zijn publicaties werden bestsellers: ‘Islam vreemd?’ (1995), ‘Islam, van nature een vijand’ (2003), ‘Islamisme. Modern islamitisch radicalisme’ (2016).
“Als ik in vorm ben”, zo zei hij op een keer, “krijg ik het echt goed uitgelegd”. En zijn schema verscheen jaar na jaar op het bord. Drie pijlers. Ten eerste: islam gaat over een ervaring van ‘relatief zijn’, het ‘zichzelf niet toebehoren’. Ten tweede: islam als godsdienst gaat over een geloof en een praktijk. En ten derde: islam als eredienst betreft het ritueel van de vijf pijlers.
Dat ritueel was voor hem een uiting van het moslim-zijn als mystiek en ethiek: zich innerlijk toekeren naar God, en zich onderwerpen aan Zijn Wet.
Veel van wat hij daarover doceerde, had hij zichzelf eigen gemaakt. De mystiek van de islam uitte zich voor hem in respect, ontvankelijkheid, vertrouwen, geduld, sereniteit, vrede, dankbaarheid en bewustzijn van ‘voorgegevenheid’.
In de ethiek van de islam zag hij de analogie met de tien geboden. Het ethisch appel stond los van ‘mijn vrijheid’. Het betrof bejaarde ouders, de wees, de kinderen, de behoeftigen en ging in tegen zelfzucht of verwaandheid. Het was een roep om rechtvaardigheid, om respect voor het leven. “Gods Wet”, zo las ik bij hem “is heteronoom”.
Op een keer vroeg een moslimstudent: “Mijnheer, waarom bent u geen moslim geworden? Eigenlijk bent u dat toch?” Zijn antwoord was een brede glimlach.
We zullen Emilio Platti, de emigrantenzoon, missen, in goede en kwade dagen, in de dialoog tussen christendom en islam, tussen wetenschap en geloof. Maar dankbaar zijn we, ongelooflijk dankbaar.
Marc Colpaert
