Woke, waar komt het vandaan en wat betekent het?
In de media wordt de laatste weken veel gesproken over ‘woke’-cultuur. Wat is dit eigenlijk? En waarom is dit tegenwoordig zo’n controversieel onderwerp?
De term ‘woke zijn’ ontstond enkele jaren geleden in de VS. In grote lijnen komt erop neer dat personen die woke zijn, zich meer bewust zijn van een aantal sociale privileges in de maatschappij en verandering willen brengen in de huidige structuren die de ongelijkheid in stand houden.
Woke en cancel culture: de grote verwarring
De laatste weken kwam de cultuur die rond deze beweging hangt, ook wel woke cultuur genoemd, heel erg veel in de media. De mainstreammedia focussen vooral op een fenomeen dat samen met de woke cultuur voorkomt: cancel cultuur.
Dit fenomeen ontstaat wanneer een (publiek) persoon een bepaalde uitspraak doet, die niet als ‘politiek correct’ wordt beschouwd, en dus wordt ‘geannuleerd’ door de maatschappij. Er wordt dan van de maatschappij verwacht dat zij deze persoon niet meer aanvaard in publieke plaatsen als spreker, tv-maker, radiopresentator, artiest… Er wordt dan verwacht dat niemand deze persoon nog een kans geeft om zijn job uit te oefenen en deze persoon zelfs te ontheffen uit zijn functies.
Door zulke gebeurtenissen kan men de indruk krijgen dat mensen die woke zijn (of zich zo identificeren) voornamelijk mensen zijn die anderen willen cancelen. Zulke situaties vragen meer analyse en meer nuance want, woke cultuur en cancel cultuur zijn niet hetzelfde.
We spreken hier over twee verschillende fenomenen. Het ene fenomeen wil vooral mensen attent maken op ongelijkheden in de maatschappij zonder (noodzakelijk) mensen te willen cancelen terwijl het ander vraagt dat mensen ‘geannuleerd’ worden.
Het is normaal dat een maatschappij, en zeker mensen die lange tijd in de maatschappij een belangrijke publieke rol aannemen zich bedreigd gaan voelen door de cancel cultuur. Maar het is jammer dat ‘woke’ hierin wordt meegenomen en zelfs als oorzaak van het probleem wordt geduid.
Woke in Europa
Woke cultuur is ontstaan in de VS en is later overgewaaid naar Europa en België. Het is belangrijk dat mensen zich inderdaad politiek correct opstellen en zich bewust zijn van bepaalde zaken die ongelijkheid in stand houden. Maar is woke cultuur echt iets dat in België kan worden geïmplementeerd, of bestaat er een Belgisch alternatief?
Woke cultuur lijkt ondertussen ook alweer passé. Het fenomeen lijkt zijn hoogdagen alweer voorbij te zijn. Enkele maanden geleden wou iedereen nog als woke bestempeld worden en nu spreekt niemand hier nog over. Misschien is woke cultuur ondertussen alweer onder de mat geschoven, omdat deze term plots werd ontdekt door witte, oude, heteromannen en ze daardoor haar kracht verloor?
Zijn we klaar om wakker te worden? (Are you ready to woke?) Woke: zijn wij daar klaar voor?
Is woke cultuur iets waar we in België nog niet klaar voor zijn? Precies omdat degenen die het ongelijke systeem in stand houden zich zo bedreigd voelen door deze cultuur?
Er zijn al zo veel zaken geweest die plots door heel de maatschappij werden overgenomen als een ding waar iedereen mee moest zijn. Veel hiervan is ook verdwenen omdat onze maatschappij blijkbaar (nog) niet klaar was voor dit soort fenomenen.
Maar wanneer zal onze maatschappij wel klaar zijn om echte maatschappelijke sociale verandering te aanvaarden? Het is allang tijd, dat zou toch iedereen moeten beseffen.
Waarom kan dit alleen op een manier die gepast is voor degenen die al altijd alles hebben bepaald? Waarom wordt er steeds verwarring en verdeeldheid veroorzaakt door zaken die een positieve verandering teweeg zouden kunnen brengen, te bestempelen, te vergelijken of te linken aan andere zaken die in se niet hetzelfde zijn?
Is woke nog niet helemaal duidelijk voor u? Geen zorgen, hier zijn nog enkele suggesties om u te verdiepen in het thema:
– Don Moussa Pandzou (co-auteur van het boek Yaya Na Leki) en Caroline Pauwels (rector van de VUB) delen in de podcast Vranckx en Byloo hun indrukken geven over de term ‘woke’ en wat ze ervaren rond deze term in hun (werk)omgeving: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/10/14/vranckx-byloo-31/
– Hier is dan ook de link naar een artikel van de VRT geschreven door Alexander Verstraete die meer uitleg geeft over de spanningen rond het woord en hun oorsprong: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/04/13/woke/
Joël Ndombe en Liana Tolonge Tshatshi
