Pirenópolis: van permacultuur tot Santo Divino
Tien jaar geleden al werd ik met aandrang uitgenodigd om eens naar hét centrum van de permacultuur in Pirenópolis te gaan. Nu is het er eindelijk van gekomen, al ligt het indrukwekkende centrum IPEC door de pandemie al twee jaar stil.
Rodrigo woont er voorlopig alleen en geeft me een interessante rondleiding. Een Braziliaans-Australisch koppel André Soares en Lucy Legan had de gelegenheid om in Australië anno 1994 een cursus te volgen bij niemand minder dan Bill Mollison. Permacultuur ontstond namelijk in Australië, n.a.v. de energiecrisis in 1974.
Het koppel begon met de opbouw van hun Ecocentrum in Pirenópolis in 1999 en inderdaad het oogt bijzonder indrukwekkend, al is het nu compleet verlaten.
In die twintig jaar dat ze er werkten, zijn meer dan 20.000 mensen langsgekomen; de helft Brazilianen, de andere helft vanuit heel de wereld. Mensen kwamen er cursus volgen en de permacultuur zelf in de praktijk brengen.
Na de sojavelden, die op mijn netvlies gebrand zitten, kom je in een heel andere wereld met leuke gebouwen, gemaakt in leembouw, composttoiletten, kunstig gemaakte aula’s, een filmzaal, etc. Ga zelf even naar de IPEC-website en je krijgt meteen een impressie, ook al is het in het Portugees (1).
COEPI: vormingsgemeenschap van Pirenópolis
Maar Pirenópolis is veel meer dan het IPEC. Het is een mooie koloniale stad, zoals bijvoorbeeld ook Ouro Preto en Paraty. Helaas zijn al die steden natuurlijk gegrondvest op de vreselijke tijden van de slavernij.
Op die trieste geschiedenis bloeien nu diverse mooie bloemen. Neem nu de NGO COEPI: Comunidade Educacional de Pirenópolis (2). Ook hier geeft de website meteen een beeld van wat de NGO al 25 jaar onderneemt, zowel voor kinderen als volwassenen, al lag ook hier alles stil, zoals op de meeste plekken in de wereld.
‘Oca da terra’ (museum voor kinderen over de geschiedenis van de Cerrado, zowel qua biodiversiteit als qua cultuur), filmavonden, muziek maken en dansen, radio en video, een bibliotheek, multimedia, agro-ecologie, etc.
Na twee jaar onderbreking van de filmavonden start het centrum opnieuw met onze Wervelfilm ‘Het ritme van de rups’ te draaien. Best gezellig: buiten met kinderen en volwassenen samen. Nadien gesprek met de volwassenen over de Cerrado en de verantwoordelijkheid van Brazilianen, Europeanen en Chinezen. De Wervelfolder van de Cerradogroep komt tijdens deze sessies goed van pas.
Vagafogo
In de streek is er naast de uitgestrekte sojavelden heel wat biologische landbouw. Vandaar dat we even langs de biomarkt lopen om dan naar een bijzonder initiatief te rijden: het Santuário de Vida Silvestre Vagafogo (heiligdom van het bosleven Vagafogo) (3).
Weer een typisch Braziliaanse geschiedenis: de voorouders van de huidige boer immigreerden na de Tweede Wereldoorlog vanuit Hongarije en Oostenrijk. Ze leefden een tijd in een Braziliaanse gemeenschap in Sint-Martens-Latem en in Gent. Die Belgisch-Braziliaanse gemeenschap inspireerde hen om in Pirenópolis een groot stuk natuur te kopen.
Daar begonnen ze een ecologische boerderij met Jerseykoeien, melkproductie dus, en 80 andere producten, die ze in hun restaurant serveren. In het bos is er een avonturenpad, kan je baden in heel gezond water en je zit tussen een rijkdom van indrukwekkende bomen. Ook hier komen duizenden toeristen op af, ook al is het afgelegen en is de weg ernaartoe een zandweg met veel putten.
Bij ons vertrek komen er parmantig vier seriema’s naar ons toe. Een mini-struisvogelsoort, die rechtstreeks afstamt van de eerste vogels na de dinosaurustijden.
Santo Divino
Van spiritualiteit gesproken: toevallig is er op een avond een groot feest in de stad, Santo Divino. Ik maakte het ooit al eens mee op het eiland Alcântara bij São Luis (Maranhão), maar hier had het wel een aparte invulling.
In beide gevallen wordt er een imperador (‘heerser’, een soort prins carnaval) gekozen, maar in Pirenópolis worden ook verônicas gemaakt. Een gebeuren waar jong en oud bij betrokken is. De verônicas zijn kleine koekjes die worden gemaakt uit suikerriet en eieren. Met Pinksteren worden ze dan uitgedeeld.
Het feest ontstond in de middeleeuwen in Europa, maar werd begin 19de eeuw door de Portugezen in Brazilië geïntroduceerd.
Op naar de volgende bestemming: van Anápolis met de nachtbus naar Barreiras in de deelstaat Bahia. Omdat ik er zes uur moet wachten in een bijzonder onaangenaam busstation wordt me aangeraden om in de buurt naar een shoppingcentrum te gaan. Een verschrikking: de shoppings zijn Amerika ten top. Ja, Brazilianen spiegelen zich niet alleen aan Europa, maar nu vooral ook aan de Verenigde Staten. De shoppingcentra in België zijn kleine schuren in vergelijking met wat je hier meemaakt.
Onder het gekrijs van kinderen en duizenden bezoekers kon ik toch dit artikel intikken.
Luc Vankrunkelsven
Anápolis, 7 mei 2022
Instituto de Permacultura e Ecovila do Cerrado ou Ecocentro IPEC, Pirenópolis https://pt.wikipedia.org/wiki/Ecocentro_IPEC
(3) https://www.vagafogo.com.br/
Lees verder (inhoud juni 2022)
