Getuigenissen van vrienden over Luc Vankrunkelsven
Lieve Adam: ‘Ik had graag nog wat meer tijd gehad’
Luc die achterblijft in zijn geliefde Brazilië, het was op voorhand aan te voelen dat Luc daar ging afronden. Het brengt rust te weten dat hij zijn laatste missie nog volbracht heeft.
Ik heb veel geleerd van Luc: een man met een doel, een man zonder keurslijf, een man met een eigen taal. De Luc- of krunkeltaal, zich bijtend in, en volhardend voor het Doel. De Braziliëkenner die mij de Cerrado leerde kennen en de klok strikt hanteerde tijdens vergaderingen om tot besluiten te komen en de actie te benoemen.
Luc, die met een fragiel stemgeluid psalmen zong die een mens aanzet tot verinnerlijken en dankbaarheid. Een man vol humor en verontwaardiging over het onrecht in de wereld.
Ik heb veel van hem geleerd en had graag nog wat meer tijd gehad om zijn taal nog beter te leren begrijpen. Op zijn unieke manier was Luc zeer waardevol voor de werkgroep Zingeving van CIMIC en dreef hij ons tot actie voor deze betere wereld, voorbij Brazilië, Thomas Merton en Herman Verbeek.
Hassan Bouzerda: ‘Sahib Luc’
Mijn Sahib is naar de overkant. Ik koester hem in mijn hart, samen met de vele momenten die we samen doorbrachten met een kop koffie uit de wereldwinkel. Je werk voor een rechtvaardige wereld zal ik met al de anderen die je liefhebben, verderzetten tot ons einde. Rust zacht Sahib, moge Allah over ons waken.
Pascal Blancquaert: ‘broeder Broer’
Misschien zegt men dat Luc een man was van weinig woorden, maar hij had wel veel te zeggen. Hij gebruikte zijn woorden eerder spaarzaam en wist ze op een indringende manier aan zijn toehoorders over te brengen.
Bij zijn boodschap van zorgen voor Onze Aarde kan ik me helemaal aansluiten. Zijn stellingen over de vernietigende menselijke impact op onze oerwouden en vruchtbare gronden (met name de Cerrado in Brazilië) zijn steevast gebaseerd op onderzoek en zijn een appél op onze verantwoordelijkheid tegenover het Groter Geheel.
Als geen ander was hij zich bewust van de eindigheid der dingen en de korte tijd die ons gegeven is om onze inzichten te delen met onze medemensen, beleidmakers, bewindvoerders, vrienden, …
Tegelijk wist hij ook hoe belangrijk het is om in contact te blijven met Onze Goede Aarde:
zij voedt de levenscyclus,
zij brengt schoonheid voort,
zij herstelt en geneest,
zij is waarlijk onze Vriend.
Ik herinner mij een meditatief groepsmoment in de abdij van Chevetogne, waar een gezang met eenvoudige woorden en schaarse weemoedige tonen, mij diep raakte, en ik helende tranen mocht plengen in een veilige, liefhebbende, van Hoop doordrongen gemeenschap. Ik hoop ooit de zorgvuldig uitgezochte ‘playlist’ terug te vinden waarvan dit gezang een deel was – dat is alleszins minder belangrijk dan de blijvende herinnering van innige onderlinge Verbinding.
Luc blijft voor mij broeder Broer die ik te weinig heb kunnen tonen hoe waardevol zijn kortstondige vertoeven op de aarde wel voor me is.
Zijn leven straalt van bewogen daadkracht en invloed. Moge mij de genade verleend blijken om in de tijd die mij is toebedeeld van enig nut te zijn, tot behoud van onze Aarde en Vrede tussen alle gemeenschappen in de wereld.
Beste Luc, rust nu in Vrede, leef verder ín de aarde.
Je stille vriend, Pascal, 20 september 2023
Patrick Vercruysse: ‘Diep onder de indruk van onze laatste gesprekken’
Ik ken Luc van toen ik bij CIMIC (Thomas More) de banaba volgde. We troffen elkaar wel vaker in de verschillende modules. De getuigenissen over Brazilië zullen mij altijd bijblijven, maar evenzeer zijn soms wat excentrieke houding.
Sommigen zouden dit bestempelen als humeurig, maar dat was niet mijn ervaring. Ik vond er een kritisch-analytische houding in terug en meer dan eens ook een bepaalde vorm van humor. Toen ik hem ooit zei, dat ik hem humoristisch vond, keek hij mij verbaasd aan, maar ik kon merken dat hij het wel kon waarderen.
We hebben mooie tijden gekend tijdens deze opleiding. We vormden op de zingevingsweekends wel vaker een hechte groep met Maja, Maai, Vera, Trees, …
De voorbije zomer, op 3 augustus, ging ik met Vera, Maai en Maja op bezoek. Voor deze laatste drie was dat een jaarlijkse traditie. We wisten dat Luc ernstig ziek was, maar we wilden hem graag nog eens ontmoeten voor zijn reis naar Brazilië. Een aanmoediging, een schouderklop kan deugd doen en dat konden we al snel heel goed merken.
Vera nam contact op met Luc. Eerst reageerde hij: ‘Zal ik dit wel aankunnen? Ik ben moe…’, daarna volgde: ‘of ja… toch misschien wel voor een half uurtje’. We kwamen bij hem thuis aan omstreeks 20 uur en vertrokken er diep onder de indruk tweeëneenhalf uur later.
Het was een rustig en sereen bezoek, maar met veel emotie. Van lachen tot tranen toe bewogen en soms viel er ook even een stilte. We hadden een kaartje bij met onze boodschap voor Luc. Toen hij deze las, kwam er een glimlach op zijn gezicht. Uit het gesprek konden we afleiden dat een kaartje, een mail, of een telefoontje hem wel deugd konden doen. Als hij echter een bezoek of telefoongesprek niet aankon, wist je het ook meteen. Dat was Luc ten voeten uit. Oprecht!
Als men vroeg, ‘hoe gaat het’? Dan zei hij: ‘daar antwoord ik niet op. Dat vraagt men keer op keer en er is toch geen goed antwoord op’. We hadden als geschenkje een doos met ‘Maneblussers’ bij. Een typisch Mechels biertje dat hij steevast dronk wanneer hij in Mechelen kwam. Zijn ogen glinsterden toen hij er zin blik op wierp. Luc kon genieten van kleine dingen.
Tijdens onze gesprekken ging het wel vaker over zijn kindertijd en zijn ouders. Hij keek met een tevreden blik terug op zijn jeugd. Luc had zijn ouders vroeg verloren en je kon merken dat dit altijd een gemis is gebleven. Hij toonde foto’s, verwees naar zijn meubilair met stukken uit die tijd, … en vooral ook naar het geitevel op de vloer. Het vel van zijn geit, die hij nog samen met zijn pa in een wagen had vervoerd. Hij had daar trouwens ook een foto van. Zijn pa, hijzelf en de geit in een wagen.
Toen hij wat later een foto van zijn moeder en vader toonde, vroeg hij: ‘Op wie lijk ik’. Ik antwoordde: ‘Wat mij betreft, op je moeder’. Zijn ogen glinsterden weerom.
Het gesprek werd steevast ook doorweven met ecologie, natuur, klimaat en… Brazilië. Hij had het over de reis en dat het zwaar kon worden. Over rust nemen, maar ook het groot vertrouwen in zijn reisbegeleiders, die hij enorm dankbaar was. Businessclass, op het vliegtuig, voor zijn comfort? Neen, dat was erover!
Zijn stem en spreken verzwakten en hij had de boodschap die hij nog wilde meegeven vooraf opgenomen. Dat gaf hem zekerheid en ook wat rust. Je kon merken dat hij er, ondanks zijn ziekte, toch wel erg naar uitzag. Het afscheid was hartelijk en emotioneel. De afwas mochten we echter niet doen. Die klus zou hij wel klaren.
Diep onder de indruk wandelden we naar het Noordstation. We waren heel blij dat we er geweest waren.
De dag erna volgden nog berichtjes aan elkaar.
Maai: ‘Dankjewel om mij mee te vragen, ben heel blij dat ik mee ben kunnen gaan’.
Patrick: ‘Same here’.
Maja: ‘Ja, ik, ook. Absoluut dankbaar dat we er gisteren samen waren’.
Vera: ‘Ja, inderdaad’.
Toen we het bericht van het overlijden van Luc ontvingen, hebben we meteen met elkaar contact opgenomen. Verdriet kwam binnen, maar ook dankbaarheid om Luc te hebben mogen kennen en om hem nog kort voor zijn reis gezien te hebben. De wijze waarop die avond was verlopen en de gesprekken die we hadden gehad, drongen nog meer tot ons door. We zijn er dan ook van overtuigd dat Luc toen wel besefte dat we afscheid namen.
We hebben nog met elkaar gechat om zo wat troost te vinden. Hierbij nog een mooie passage: Maai: ‘Ik heb ondertussen al mooie tekstjes zien passeren, ze weerspiegelen zijn warmte. Met zijn twinkelende oogjes tot op het einde. Loop de afgelopen dagen veel te denken aan onze momenten samen, door de jaren heen. Z’n kwinkslagen, z’n boeiende kijk op de dingen, … Wat ga ik hem missen’.
Maja: ‘Ja hé. Ik ook. Kom van alles tegen dat mij doet denken aan hem. Heb veel van hem mogen leren. Zoveel boeiende gesprekken en zijn fijne rariteiten. Dankbaar om hem te mogen kennen’.
Het afscheid komt te vroeg. Maar wat zijn we blij Luc gekend te hebben. Een mooie, ‘echte’ mens. Bedankt Luc, voor alles. We zeggen geen vaarwel, maar tot weerziens. Rust zacht.
Vera Hendrickx: ‘Hij verwoordde wat anderen aanvoelden’
Ik kwam Luc 30 jaar geleden tegen op een zomerweek van Aardewerk (rond ecologie en filosofie). En 20 jaar later zaten we dan samen in het eerste jaar van de CIMIC-opleiding bij Thomas More.
Luc voelde haarscherp aan als iemand onnodig aan het uitweiden was. Vaak verwoordde hij wat anderen aanvoelden, altijd op een correcte en respect afdwingende manier.
Soms ging iets hem helemaal niet af: Koen Van Mechelen, dat was bijna een gruwelwoord, daar had hij het helemaal niet mee. Doelstellingen formuleren om te formuleren, dat ging gewoon niet. En dan haakte hij af. Vaak onder wat gegrom.
Na onze CIMIC-tijd kwamen Maai, Maja, Luc en ik minstens één keer per jaar samen. Omdat het had geklikt in een verwerkingsgroepje en omdat we het fijn vonden elkaars leven te blijven volgen. Hij kon niet onthouden wie Maai was en wie Maja, het deed er ook niet zo toe.
Hij nam ons eens mee naar het restaurantje van zijn Braziliaanse vrienden in Leuven, daar werd hij hartelijk onthaald. Vaak spraken we in Mechelen af. Daar leerde hij het biertje ‘Maneblusser’ kennen, wat hem smaakte. En sindsdien dronk hij bij elk bezoek aan Mechelen ‘Maneblussers’.
Ik hoop dat hij nog genoten heeft van het bier dat we meenamen op ons laatste bezoek net voor hij vertrok. Hij leek er toch blij mee te zijn, hij kon kleine dingen enorm waarderen.
Jan Van Criekinge: ‘Verbanden leggen die anderen niet zagen’
Ik heb Luc voor het eerst ontmoet, begin de jaren 1990, toen we hem in Rotselaar hadden uitgenodigd als spreker van Wervel op een vergadering van de GROS (Gemeentelijke Raad voor Ontwikkelingssamenwerking). Uiteraard ging het over duurzame landbouw hier en in het globale Zuiden en hij maakte ons duidelijk dat het lot van kleine boeren bij ons toch zo nauw verbonden is met wat aan de andere kant van de wereld, bijvoorbeeld in Brazilië, gebeurt.
Hoe de industriële landbouw gigantische winsten kon maken ten koste van de biodiversiteit en het voortbestaan van een familiale voedsellandbouw hier en ginder bedreigde.
Luc kon verbanden leggen die anderen niet zagen en complexe processen concreet maken zoals met het Braziliaanse sojaverhaal, de Vlaamse megavarkensstallen en de groeiende Chinese vraag naar eiwitten.
Toen hij een tijdje bij zijn confrater-norbertijn, pater Paul Van Herck, toenmalig dienstdoend pastoor in Rotselaar, op de pastorij woonde, zagen we elkaar bijna elke morgen op de trein pendelend naar Brussel. Luc was ook een pionier in duurzaam vervoer: met zijn vouwfiets op de trein toen nog bijna niemand dat deed.
Vele gesprekken over onze gemeenschappelijke interesse in dat reusachtige land, Brazilië, volgden, zowel in zijn huisje in de Brusselse Alhambrawijk als op kantoor in Mundo-B. Hij sprak mij voor de eerste keer over het cruciale belang van de bescherming van de Cerrado, de uitgestrekte Braziliaanse savanne die meer nog dan de Amazone bedreigd wordt door de ongebreidelde expansie van soja, maar waar ik nog nooit over had gehoord en waar Luc zowaar de ambassadeur van zou worden.
Meer dan honderd Brazilië-artikels van Luc heb ik geredigeerd, van foto’s voorzien en gepubliceerd op allerlei sites, de laatste vier jaar voor deze CIMIC-Nieuwsbrief. Ik bleef telkens in bewondering staan voor Lucs scherpe pen als waarnemer van wereldwijd onrecht, maar ook met een diepmenselijke warmte voor de kleine mens: de boeren zonder land, de familiale landbouwers, de vakbondsmensen, de inheemse volkeren, die zich proberen staande te houden in een neoliberale wereld in volle verandering waar de gevolgen van de klimaatcrisis met de dag dramatischer worden.
Zijn legendarische capaciteit om mensen van uiteenlopende pluimage te verbinden, van bevrijdingstheologen, universiteitsprofessoren, activisten tot leiders van inheemse volkeren en sociale organisaties, maakten van de verslagen van zijn 25 Braziliëreizen stukken die een unieke inkijk boden in een Brazilië dat in onze media maar zelden aan bod komt.
Toen hij ons in november vorig jaar meedeelde dat de dokters ALS bij hem hadden vastgesteld, sloeg dat droevige nieuws in als een bom. Beter dan wie ook besefte Luc dat zijn aardse dagen geteld waren, maar hij wou toch nog eens naar Brazilië teruggaan om er afscheid te nemen van zijn talrijke vrienden en medestanders. Met zijn allerlaatste krachten, ondersteund door trouwe vrienden, is hij nog tot in Chapecó geraakt, de stad in de zuidelijke staat Santa Catarina, waar hij jaren geleden nog voor de vakbond van familiale boerenbedrijven, Fetraf-Sul, had gewerkt. Zo was de cirkel rond.
A deus, caro amigo Luc!
Lees verder (inhoud september 2023)
