Stop alsjeblieft met het verkwisten van soep (en verf)
Op zondag 10 maart gaan de Portugezen naar de stembus voor vervroegde parlementsverkiezingen. De socialistische regering-Costa kwam begin november ten val door een schandaal met grootschalige investeringen in een fabriek van ‘groene’ waterstof in Sines. De klimaatcrisis is ook in Portugal al enkele jaren een gevoelig thema, zeker onder studenten, die hoe langer hoe meer radicaliseren. Bovendien viert het land binnenkort de vijftigste verjaardag van de Anjerrevolutie, die op 25 april 1974 een einde maakte aan decennia van dictatuur, censuur, onderdrukking en koloniale oorlogen.
Miguel Albino, een Portugese doctoraatsstudent, schreef onderstaand opiniestuk op Público.pt naar aanleiding van een incident in de kiescampagne waarbij op woensdag 28 februari Luís Montenegro, de conservatieve lijsttrekker, met groene verf werd ‘bewerkt’ door een jonge klimaatactivist. De beweging Student Climate Strike eiste de actie op en dreigt met nog meer klimaatprotest.
De eigenaardige passie voor het gooien met vloeistoffen, van soep tot verf, is de ultieme keuze van een reeks opties om van protest een origineel moment te maken van burgerlijke ongehoorzaamheid, maar vaak komt het toch neer op een vorm van delinquentie.
Er wordt in Portugal momenteel veel gepraat over de nakende 50ste verjaardag van 25 april 1974 en hoe we de democratische droom die die dag markeerde, op gepaste wijze kunnen eren. Ik wil graag de manier waarop de revolutie zich toen toonde, onder de aandacht brengen.
De oneerbiedigheid en de originaliteit van de rode anjer, die tot het onvermijdelijke symbool is uitgegroeid van die dag, waren duidelijk in een omgeving die gemakkelijk vervangen had kunnen worden door conflict en chaos. Het gebruik van anjers gaf die dag een unieke essentie die weinig andere vormen van protest kunnen evenaren. Het was effectief en het bleef in het geheugen van alle Portugezen hangen, tot op vandaag.
Het met soep gooien naar schilderijen in een museum wordt door sommigen momenteel gezien als een interessante vorm van klimaatprotest. Helaas kiest men vaak doelen, zoals kunstwerken, die totaal niets te maken hebben met het reële probleem in kwestie.
De terechte urgentie van de klimaatcrisis aanwenden voor een actie, maar de oorzaak of het probleem trachten op te lossen door het gooien van soep naar een schilderij dat niets met de oorzaak te maken heeft, verraadt alleen maar kinderachtigheid en het onvermogen van de activisten om betere alternatieven uit te werken.
In het licht hiervan lijkt zelfs het blokkeren van belangrijke toegangswegen beter bij de oorzaak van het klimaatprobleem te passen, al zijn dergelijke acties vaak net zo idioot en gevaarlijk.
Uiteindelijk zijn het de getroffen kunstwerken van Monet, Da Vinci en Van Gogh die eronder lijden, kunstenaars die absoluut geen enkele verantwoordelijkheid dragen voor de lamentabele stand van zaken van de huidige klimaatcrisis.
De Portugese Anjerrevolutie bewijst dat goede ideeën gehoord worden en grote groepen mensen kunnen mobiliseren. Het gebruik van de anjer, die de soldaten in de loop van hun geweer staken, was zo effectief omdat je misschien zou verwachten dat een opstand tegen een brutale dictatuur in bloed en gewelddadigheid zou moeten uitmonden.
De ondermijning van die ‘logische’ verwachtingen door het vreedzame protest, waarvan de anjer het symbool werd, kreeg zo een kenmerk van oneerbiedigheid en vernieuwing. De soepprotesten voor het klimaat proberen volgens mij ook dit doel te bereiken, maar slagen er totaal niet in omdat ze precies het omgekeerde effect sorteren, namelijk de weerstand van de publieke opinie tegen zoveel dwaasheid.
De klimaatagenda is inderdaad belangrijk en onze politici hebben de urgentie ervan nog altijd niet voldoende begrepen wat tot ongenoegen leidt bij studenten. Ik twijfel er niet aan dat er in Portugal veel aanhangers zijn van de klimaatactie (ik ben er zelf één van) en dat er voldoende goede doelen zijn om zich actief voor in te zetten, maar die worden helaas overschaduwd door deze belachelijke verstoringen van de openbare orde.
Die vertoningen dragen er alleen maar toe bij dat meer en meer mensen het klimaatonderwerp gaan associëren met radicalisme. Het is echter contraproductief om diepgaande verandering na te streven door eerst de samenleving te mobiliseren over een thema, en vervolgens situaties te creëren die die betrokkenheid ervan bij het brede publiek echt niet ten goede komen.
Ik ben altijd erg afkerig geweest van het idee van protesteren waarbij mensen zich moeten beperken tot alleen maar door de straten te lopen en ingestudeerde leuzen te scanderen. Want er zijn, met een beetje vindingrijkheid en creativiteit, zoveel leukere en betere manieren te bedenken om een boodschap over te brengen die wél gehoord zal worden.
Media-aandacht wordt niet alleen bereikt door te shockeren en ongenoegen te spuien, maar ook door de presentatie van originele, vernieuwende en zelfs amusante ideeën.
Die ideeën kunnen leiden tot nieuwe samenwerkingsverbanden. Zo werden bijvoorbeeld mensen uitgenodigd om naar het Rossio (nvdr: een bekend plein in het centrum van Lissabon waar vaak betogingen beginnen) te komen en elkeen zou een meegebrachte plastic fles plaatsen in containers om mensen te wijzen op het teveel aan afval dat we met z’n allen blijven produceren.
Bij een andere manifestatie kwamen de deelnemers aan een mars in kostuums die allemaal waren gemaakt van duidelijk gerecycleerd wegwerpmateriaal. Er zijn nog zoveel andere mogelijke ideeën te bedenken.
Kortom, combineer protest met positieve oneerbiedigheid, met kunst of wetenschap, op een uitnodigende manier die verbazing wekt en burgers gevoelig maakt voor de zaak. Ja, het kost vast meer werk en vraagt meer creativiteit en geduld dan het aanvallen van een schilderij met soep of het blokkeren van een weg, maar het zal op de lange termijn veel meer opleveren.
Een zaak die zo ingrijpend is als klimaatverandering kan niet leven van negatieve en spectaculaire mediamomenten, in de hoop dat de wereld van de ene op de andere dag ingrijpend zal veranderen.
Noch degenen die oprecht betrokken zijn bij de klimaatactie, noch de rest van de samenleving zullen tevreden kunnen zijn met de bereikte resultaten, en zullen ontgoocheld afhaken. Diepgaande verandering komt maar tot stand door de volgehouden strijd gericht op het bereiken van kleine en haalbare tussendoelen om dan op de lange termijn de grote slag te winnen.
Kijk naar de mogelijkheden om initiatieven tot bloei te laten komen die mensen aanmoedigen om te kijken, te denken en samen te werken, niet door mensen angsten en doembeelden door de strot te duwen door middel van soep in blik. De samenleving zal je dankbaar zijn en er zal minder soep, en dus eten, worden verkwist.
Miguel Albino
Miguel Albino studeert Mijnbouwkunde en Hernieuwbare Energiebronnen aan het IST. Hij zou graag ‘astrominer’ worden als dat beroep ooit wordt uitgevonden. Tot die tijd schrijft hij zowel zijn scriptie als opiniestukken over de klimaatcrisis voor Portugese kranten.
Dit opiniestuk verscheen op 28 februari 2024 op de website van de Portugese krant Público.pt: Por favor, parem de estragar sopa (e tinta) https://www.publico.pt/2024/02/28/p3/cronica/favor-parem-estragar-sopa-tinta-2080081
(uit het Portugees vertaald door Jan Van Criekinge)
AD-leider Luís Montenegro werd op 28 februari bij de ingang van het FIL in Lissabon geraakt door een bus groene verf die werd gegooid door een jonge klimaatactivist. Montenegro, bedekt met verf, zette zijn bezoek verder, terwijl de jongeman werd vastgegrepen door leden van zijn entourage en later door de politie werd gearresteerd.
“Het zou makkelijker voor ons zijn geweest om een stevige dialoog te hebben,” zei de leider van de PSD en AD-lijsttrekker. “Er was immers duidelijk geen tekort aan discussiepunten.”
Na de actie, die was georganiseerd door de Student Climate Strike, werden nog vier mensen geïdentificeerd die klaar stonden met blikken groene verf.
In een korte verklaring “beloven de studenten terug te komen” en kondigen ze een nieuwe golf van acties aan in mei die ze ‘Studentenlente voor het Einde van Fossiel’ noemen, waarin ze van plan zijn om de “machtsinstellingen te verstoren die onze toekomst bedreigen”.
“Geen enkele partij heeft een adequaat plan voor de klimaatcrisis. Geen enkel politiek programma voorziet hoe we de rechtvaardige overgang gaan maken”, zegt Vicente Magalhães, een 20-jarige student uit Lissabon en woordvoerder van de Student Climate Strike.
Net als de acties van het Climáximo-collectief, dat eerder al klimaatboodschappen op campagneborden van de partijen in Lissabon plakte, viseert de boodschap van de studenten alle partijen die meedoen aan de verkiezingen van 10 maart.
De groep stuurt echter vooral een boodschap naar de conservatieve PSD, waarin staat dat deze partij bij uitstek “het systeem van fossiele brandstoffen verdedigt dat winst boven het leven op aarde stelt”.
De studentengroep heeft opgeroepen om tegen 2030 een einde te maken aan alle fossiele brandstoffen en eist ook dat Portugal tegen volgend jaar stopt met het gebruik van gas om elektriciteit te produceren – met andere woorden, dat we de ‘laatste gaswinter’ bereiken – en de overgang naar 100 procent hernieuwbare en schone elektriciteit voltooien.
De groep benadrukt dat het parlement dat zal worden gekozen en de nieuwe regering die zal worden gevormd, doorslaggevend zullen zijn om ervoor te zorgen dat de Portugese emissiereductiedoelstellingen tegen 2030 worden gehaald.
(uit het Portugees vertaald door Jan Van Criekinge op basis van nieuwsberichten op Público.pt: https://www.publico.pt/2024/02/28/politica/noticia/ )
Estamo-nos nas tintas para a acção climática? (29 februari 2024) https://mail.google.com/mail/u/0/#inbox/WhctKKZWgdmqsMlDzSkrMrknXwZdscFhWHzmVqjPhMhvCpJCHJNTxTHfCHXqTsHXgpzbVHb
Activistas climáticos sentaram-se na Segunda Circular e bloquearam um dos sentidos (3 oktober 2023, Lissabon) https://www.publico.pt/2023/10/03/azul/noticia/activistas-climaticos-sentaramse-segunda-circular-bloquearam-sentidos-2065407
Lees verder (inhoud februari 2024)
