De Fanfakids

Je zag hen de voorbije zomer misschien op Theater aan Zee of in pré-coronatijden ook jaarlijks op de Gentse Feesten, of in het voorjaar ergens in Brussel voor de growfundig ‘Zuur’, de campagne voor de horeca. Of beter gezegd: je hoorde hen misschien, hun aanstekelijke klanken van ritmisch geroffel.

Ze zijn een bonte mix kinderen en tieners (7-15 jaar) die samen een jongerenpercussiegroep vormen: de Fanfakids. Wat je hen hoort spelen, is een mengeling van grootstedelijke muziekgenres waarmee ze in Laag-Molenbeek, in de Marollen en in andere Brusselse volkswijken zijn opgegroeid.

Het begon allemaal met Brussels 2000, European City of Culture. Voor het eerst werd de Zinnekeparade georganiseerd, bedoeld als een ​​groot volksfeest in de stad, dat bruggen zou slaan tussen de 18 gemeenten en het stadscentrum en dat alle sociaal-culturele verenigingen zou mobiliseren…

Het idee bestond erin om naar buiten te komen met de rijkdom aan culturen uit de verschillende buurten en de grenzen binnen het Brussels gewest even weg te denken. 

De maandenlange voorbereiding gebeurde – zoals nog steeds – in de zogenaamde Zinnodes, plaatsen waar de verschillende verenigingen uit de buurt onder leiding van professionele kunstenaars hun deel van de stoet ineen boksten, elke keer in het kader van een ander tot de verbeelding sprekend thema.

De Zinnode van GC De Vaartkapoen in Molenbeek in 2000 was ‘Fanfare’. Dat sprak het Jeugdhuis ‘Centrum West’ zo aan, dat men er gestart is met de Fanfakids.

Ik heb het genoegen een praatje te maken met Bart, de persoon die aan de wieg stond van de Fanfakids, en die er nog steeds bezield mee bezig is.

In het begin deden de Fanfakids enkel schooloptredens, maar stilaan groeide de groep uit tot wat ze nu is. Professionele muzikanten brengen hun ritmes en andere muzikale invloeden uit Afrika, Zuid-Amerika en Europa. Op hun beurt leren de Fanfakids andere kinderen trommelen tijdens ateliers in jeugdhuizen, scholen en andere partnerorganisaties.

Nu vallen ze onder de vleugels van productiehuis MetX en Urban Center BXL, wat nog meer mogelijkheden biedt om ateliers te doen over meer verschillende wijken en gemeenten in Brussel: de Marollen, Schaarbeek, Koekelberg, … Overal leert men dezelfde ritmes en tekens aan zodat de deelnemers altijd samen kunnen optreden.

Het feit dat het de kinderen zijn die het aan andere kinderen aanleren, maakt de Fanfakids uniek. Bart zelf is niet eens muzikant. Sommige jongeren creëren ook zelf hun eigen ritmes tijdens jamsessies. Voor de tieners die mee de workshops geven, kan het ook een bijverdienste worden. Zo is er nu eentje aan het sparen voor zijn studie later.

Gelukkig hebben tijdens de lockdown de buitenschoolse activiteiten voor kinderen niet de hele tijd stilgelegen. Voor tieners uit kwetsbare groepen was er ook een uitzondering: achtmaal mochten ze iets doen in het kader van welzijn, maar in kleine groepen. In dit geval was dat dus muziek maken. Kinderen die nu samen optreden, hebben mekaar voordien nooit gezien.

De meeste Fanfakids komen uit Molenbeek, of gaan er naar school. Dankzij de ateliers in verschillende scholen – ook al vonden die het voorbije jaar minder plaats dan andere jaren – bereikt men een gemengd doelpubliek van kinderen die het het meeste nodig hebben.

Vroeger waren het voornamelijk Marokkaanse kinderen, nu ook veel van zwart-Afrikaanse origine. Dit heeft o.a. te maken met aantrekken van personeel van verschillende origine. Diversiteit in de werking brengt diversiteit in de doelgroep met zich mee. De meeste kinderen zijn van gemengde afkomst.

Sinds kort zijn ze ook begonnen met breakdance, wat ook weer een verbreding van doelpubliek met zich meebrengt. In het voorjaar namen ze deel aan het Cosmogolem project; dit was de aanleiding om die twee groepen samen te brengen. (De Cosmogolem is een houten reus van vier meter, gecreëerd door kunstenaar Koen Vanmechelen, en is een wereldwijd symbool voor kinderrechten. In verschillende gemeenschappen stimuleert deze reus de jongeren om hun eigen stem te vinden en te ontwikkelen. Via een luikje ter hoogte van zijn hart kunnen ze in de reus hun wensen en hun dromen kwijt.)

De Fanfakids zijn al verschillende keren in het buitenland geweest; na meer dan 20 jaar oogt hun palmares zowel in binnen- als buitenland behoorlijk indrukwekkend. Ze deden optredens in Frankrijk, Italië, Zwitserland, Luxemburg, Marokko, Togo en Benin, plus uitwisselingen met verschillende drum- en dansgroepen uit Afrika (Guinee, Ghana) en Europa (Praag, Rotterdam). En sinds hun ontstaan waren ze steeds present bij elke Zinnekeparade.

De laagdrempeligheid is belangrijk: er wordt weinig inschrijvingsgeld gevraagd, en zelfs als er niet kan of wil betaald worden, worden er oplossingen gezocht. Idem voor deelnamekosten aan kampen, stages, buitenlandse reizen, … 

De kinderen worden aan de scholen opgehaald. Ook toen de scholen dicht waren, tijdens de strenge lockdown, werd geprobeerd om virtueel in contact te blijven, maar dat was geen succes. Ze willen de openbare ruimte inpalmen, dat is wat mensen nodig hebben. De kinderen onderling hebben wel veel meer contact, die lieten mekaar niet los in die moeilijke periode.

De Fanfakids zijn niet alleen een springplank voor de kinderen die kunnen doorgroeien, er ontstaan ook levenslange vriendschappen. Zo zijn er Jalal (Laken – half Tunesisch half Belgisch) en Yahya (Molenbeek – ¼ Marokkaans – ¾ Belgisch), nu allebei 25, die mekaar ooit bij de Fanfakids hebben leren kennen. Vriendschappen worden onderhouden, ook als ze de schooltijd ontgroeid zijn.

Greet Callaerts