Ecopersonalisme (Een perspectief)
Professor emeritus Luk Bouckaert drukt in de inleiding van zijn nieuwste boek ‘Ecopersonalisme’ zijn vermoeden uit dat de – door de coronapandemie veroorzaakte – onderbreking van ons levenspatroon niet vanzelf aanleiding zal geven tot fundamentele (blijvende, duurzame, zichzelf instandhoudende) verandering.
De cover van het boek toont een ‘biddende vogel’. In dit beeld zien we een mooie combinatie én het contrast van robuust en doorzichtig, natuur en spiritualiteit.
Hier zit ik dan weer en lees en schrijf en ben bewogen door wat ik mag ontdekken in dit verhelderende boekje vol ecologische, economische, filosofische duiding.
Wanneer ik bij het lezen bedenk hoezeer we onze kijk op en aanpak van onze leefwereld zouden moeten durven herbekijken, dan heb ik de neiging om te geloven dat zo’n overdenken alléén al voldoende zou zijn om “alles weer goed te maken”.
Dan ben ik weer als ‘De kleine Tovenaar’ die dénkt en mediteert, en zo meent/hoopt dat wezenlijke/duurzame veranderingen zich zullen ontvouwen – eventueel ondersteund door een magische zwaai met een toverstokje…
Maar zo werkt het natuurlijk niet – helaas? Het boekje behoort eigenlijk ‘reflecterend’ gelezen te worden. Het is een aansporing/uitdaging tot denken én doen. Het inspireert tot ‘hoop’.
Het geeft perspectief op hoop. Niet een passieve hoop dat alles vanzelf wel goed komt. Eerder de authentieke hoop die de onzekerheid van de toekomst erkent en de angst voor wat komen gaat overstijgt door te wijzen op de onverwachte creativiteit en verbeelding die kan ontstaan vanuit een ontvankelijke gerichtheid op de toekomst. Bouckaert noemt dit ook ‘transformatieve hoop’.
Ecopersonalisme
Met enkele woorden uit het boekje schets ik hier kort een invulling voor het begrip ecopersonalisme.
Eerst wordt toegelicht waar het begrip personalisme vandaan komt en wat het betekent. Veel meer dan oorspronkelijk als filosofisch en politiek -isme dienen we ook de sociaal-economische en spirituele dimensie te verkennen.
Bouckaert beschouwt het personalisme als een dialogische manier van denken en leven met als kern de transformatie van het menselijk individu tot persoon. Niet zozeer de abstracte vraag ‘Wat is een persoon?’ moet ons bezighouden, maar de existentiële vraag ‘Wie ben ik als persoon?’. Het eerste agendapunt voor een personalist is de persoonlijke spirituele herbronning.
De vaststelling dat we met al ons kennen en streven de natuur om zeep helpen, versterkt het gevoel dat we de natuur op een andere manier moeten bejegenen. Het louter efficiënter inzetten van de natuur voor onze productie en consumptie volstaat niet voor de diepe ecologie die primair de spirituele band met de natuur wil herstellen.
Waar het ego zichzelf ervaart als het actieve centrum van de wereld, beschouwt het ecozelf zichzelf als een deel van een oneindig geheel waarvan het zijn identiteit ontvangt.
Aan Albert Schweitzer danken we de kernachtige zin waarin hij zijn eco-ervaring samenvat als:
Ik ben leven dat leven wil,
te midden van leven dat leven wil.
Daarbij is mijn primaire ervaring van het leven een solidaire ervaring: alle leven verlangt op zijn manier te leven. Daarom kunnen we de natuur nooit louter als een middel in dienst van de mens beschouwen. Eerbied voor het leven verbindt ons ook met de Bron van het leven.
Ik leef … Ik lees … en maak weer een lees-be-leving
Het is – voor mij althans – dus weer een aansporing: “Lees! Denk na! Sta open voor nieuwe gedachten! Ontvang (incasseer) deze als triggers die je aanzetten om ermee aan de slag te gaan”.
Aan de ‘slag’ gaan… Door een slag wordt de materie of de samenhang der dingen veranderd/omgevormd/getransformeerd…
Een nieuwsgierige (her-)lezing van het voorwoord geeft de lezer alvast en opnieuw een naar-meer-proevend voorsmaakje van wat Luk Bouckaert met ons wil delen – met dank aan mijn buurman Stijn Latré.
Als een essay een poging behoort te zijn om iets duidelijk te maken (lees: te duiden), dan is dat zeker gelukt in deze oefening.
Pascal Blancquaert
Luk Bouckaert is prof. emeritus ethiek (KU Leuven). Hij schrijft in zijn vrije tijd gedichten voor vrienden en familie. Eerder verscheen bij Halewijn zijn boek ‘Regenboog na diep verdriet’ over rouwen om een geliefde, zie boekrecensie: https://cimic-npo.org/2021/01/27/19-006b/
Luk Bouckaert, Ecopersonalisme. Een perspectief, uitgeverij Halewijn, Antwerpen, 2021, 112 p, ISBN 9789085286264
Lees verder (naar inhoud maart 2022)
