Eind vorig jaar viel er een boek in mijn bus, mij toegestuurd door Sofie Dewulf met de boodschap dat het mij wel zou interesseren. En gelijk heeft ze (dank u, Sofie). Ik = cartograaf valt moeilijk in een genre te duwen, wat meteen een pluspunt is. Fictie of non-fictie? Reisverhaal of egodocument? Het boek brengt de verschillende genres samen, de ik-figuur noemt zichzelf een cartograaf die een kaart van woorden maakt.
Maart 2023: de Vlaamse regering hangt in de touwen, de kleinste regeringspartij houdt een doortastende regeling van de stikstofvervuiling tegen, zogezegd uit bekommernis voor de boeren. Het is dezelfde partij die decennialang de EU-richtlijnen inzake milieu bleef negeren en boeren de verkeerde richting uitstuurde, met als resultaat de hopeloze situatie waarin de landbouwers zich vandaag bevinden.
Ton Lemaire ontdekte ik op achttienjarige leeftijd, toen ik met grote ogen De tederheid las, sedertdien ben ik een fan (zie *). Zoals de titel aangeeft, bestaat zijn nieuwste boek uit een reeks kanttekeningen, veertig in totaal, waar hij telkens op minder dan vijf pagina’s onze tijd aan een onderwerp koppelt, zowel banale (‘Waarom de uitlaat achter zit’) als fundamentele (‘Het tekort van democratie’).
‘Nieuw Licht’ is een reeks geleid door Coen Simon en Frank Meester. De opzet is eenvoudig en ingenieus: de twee filosofen leggen een hedendaags denker een klassiek werk voor, met de vraag naar de relevantie voor onze tijd. Deze keer gaat het over De eendimensionele mens, geschreven door Herbert Marcuse in 1964.
In 1971 publiceerde psychiater, psychotherapeut en schrijver Jan Foudraine een boek dat hem blijvende bekendheid zou opleveren: Wie is van hout… Een gang door de psychiatrie. Het boek werd een bestseller, is in zeven talen vertaald en heeft vijftig jaar later nog altijd niets aan urgentie ingeboet. Een speciale jubileumeditie is van een nieuw voorwoord voorzien door Paul Verhaeghe, doctor in de klinische psychologie en hoogleraar aan de UGent.
Toeval bestaat niet. Dit jaar (2022) schreef ik het essay voor de Nederlandse maand van de filosofie, met als thema en titel Intieme vreemden. De centrale lijn van het essay handelt over de spanning tussen autonomie en verbondenheid. Wij worden heen en weer geslingerd tussen het zo dicht mogelijk bij de ander willen zijn, zelfs het willen verdwijnen in de groep, en het apart willen staan, los van de ander en zeker weg van de massa.
In de reeks ‘Tijdloze aanwezigheid’ van uitgeverij Dabar-Luyten verscheen onlangs een interessant boek: ‘Stilte. Essays*Gedichten*Beelden’.
Elke maatschappijcriticus krijgt vandaag de dag de vraag voorgeschoteld of ons tijdperk vergelijkbaar is met de jaren dertig van de vorige eeuw. Ook toen was er een economische crisis, ook toen heerste er een polarisatie en ook toen haalde racistisch rechts de overhand.
Peter Wohlleben is een Duitse bosbouwdeskundige die wereldwijd bekend werd met zijn eerste boek, Het verborgen leven van bomen. Hij hoort thuis in het rijtje van Suzanne Simard en Merlin Sheldrake, want net zoals zij biedt hij een volledig andere blik op het leven boven en onder de bosbodem. Kort samengevat: een bos is een gemeenschap waarin afzonderlijke elementen helemaal niet afzonderlijk zijn, het is een levend geheel gebaseerd op uitwisselingen van energie, voedingsstoffen, water én informatie.
Peter Venmans behoort tot het uitstervend ras van de romanisten – hij kreeg nog zijn opleiding in de periode voor de op Angelsaksische leest geschoeide mismeestering van onze universiteiten. Zijn kennis als hispanist is een verfrissende uitbreiding op de tunnelvisie die tegenwoordig endemisch is in de academische wereld. Dat hij letterkunde combineerde met filosofie, maakt hem als auteur nog interessanter.
