‘Nieuw Licht’ is een reeks geleid door Coen Simon en Frank Meester. De opzet is eenvoudig en ingenieus: de twee filosofen leggen een hedendaags denker een klassiek werk voor, met de vraag naar de relevantie voor onze tijd. Deze keer gaat het over De eendimensionele mens, geschreven door Herbert Marcuse in 1964.
In 1971 publiceerde psychiater, psychotherapeut en schrijver Jan Foudraine een boek dat hem blijvende bekendheid zou opleveren: Wie is van hout… Een gang door de psychiatrie. Het boek werd een bestseller, is in zeven talen vertaald en heeft vijftig jaar later nog altijd niets aan urgentie ingeboet. Een speciale jubileumeditie is van een nieuw voorwoord voorzien door Paul Verhaeghe, doctor in de klinische psychologie en hoogleraar aan de UGent.
Toeval bestaat niet. Dit jaar (2022) schreef ik het essay voor de Nederlandse maand van de filosofie, met als thema en titel Intieme vreemden. De centrale lijn van het essay handelt over de spanning tussen autonomie en verbondenheid. Wij worden heen en weer geslingerd tussen het zo dicht mogelijk bij de ander willen zijn, zelfs het willen verdwijnen in de groep, en het apart willen staan, los van de ander en zeker weg van de massa.
In de reeks ‘Tijdloze aanwezigheid’ van uitgeverij Dabar-Luyten verscheen onlangs een interessant boek: ‘Stilte. Essays*Gedichten*Beelden’.
Elke maatschappijcriticus krijgt vandaag de dag de vraag voorgeschoteld of ons tijdperk vergelijkbaar is met de jaren dertig van de vorige eeuw. Ook toen was er een economische crisis, ook toen heerste er een polarisatie en ook toen haalde racistisch rechts de overhand.
Peter Wohlleben is een Duitse bosbouwdeskundige die wereldwijd bekend werd met zijn eerste boek, Het verborgen leven van bomen. Hij hoort thuis in het rijtje van Suzanne Simard en Merlin Sheldrake, want net zoals zij biedt hij een volledig andere blik op het leven boven en onder de bosbodem. Kort samengevat: een bos is een gemeenschap waarin afzonderlijke elementen helemaal niet afzonderlijk zijn, het is een levend geheel gebaseerd op uitwisselingen van energie, voedingsstoffen, water én informatie.
Peter Venmans behoort tot het uitstervend ras van de romanisten – hij kreeg nog zijn opleiding in de periode voor de op Angelsaksische leest geschoeide mismeestering van onze universiteiten. Zijn kennis als hispanist is een verfrissende uitbreiding op de tunnelvisie die tegenwoordig endemisch is in de academische wereld. Dat hij letterkunde combineerde met filosofie, maakt hem als auteur nog interessanter.
Korte tijd nadat ik Peter Venmans’ Gastvrijheid uit had, kreeg ik twee op elkaar lijkende boeken op mijn leesplank die naadloos aansluiten bij het thema. Deze zonnige Paasdag is een goed moment om er aandacht aan te besteden. Pasen, waar staat dat ook alweer voor? Niet eens zo lang geleden kende iedereen de Zeven werken van barmhartigheid uit het hoofd, met op nummer vier ‘De vreemdelingen herbergen’. Beide boeken vertellen het verhaal van nieuwkomers, opgetekend door mensen die het hart op de juiste plaats dragen (en daarvoor hoef je geen doordesemd katholiek te zijn).
Na twee jaar coronacrisis (die nog niet voorbij is), komt er opnieuw ruimte vrij om aandacht te hebben voor de toenemende klimaat- en biodiversiteitscrisis. Daarbovenop komt nu de oorlog tussen Rusland en Oekraïne.
Het nieuwste boek van Geoffrey Parker kan op dit alles een nieuw licht laten schijnen. Hij legt linken tussen wat we de ‘kleine ijstijd’ noemen van de 17de eeuw en natuurrampen, overstromingen, honger, conflicten, oorlogen, ontvolking.
Professor emeritus Luk Bouckaert drukt in de inleiding van zijn nieuwste boek ‘Ecopersonalisme’ zijn vermoeden uit dat de – door de coronapandemie veroorzaakte – onderbreking van ons levenspatroon niet vanzelf aanleiding zal geven tot fundamentele (blijvende, duurzame, zichzelf instandhoudende) verandering.
