De ‘spirit’ van Jair Messias Bolsonaro
Velen hadden verwacht dat Lula da Silva meteen in de eerste ronde van de verkiezingen in Brazilië, op zondag 2 oktober, tot president zou zijn verkozen. Hij haalde niet de verhoopte 50 procent en huidig president Jair Bolsonaro haalde meer dan 40 procent, veel meer dan de opiniepeilingen hadden voorspeld. Ondertussen is nu ook de tweede ronde op 30 oktober achter de rug en haalde Lula het nipt van Bolsonaro.
In Brazilië heeft de linkse oud-president Luiz Inácio Lula da Silva de tweede ronde in de presidentsverkiezingen gewonnen met 50,84 procent van de stemmen, tegen 49,16 voor de huidige president Jair Bolsonaro. Dat heeft de kiescommissie maandagmorgen 31 oktober gemeld op basis van de zo goed als definitieve resultaten.
De uitslag verraste en verrast niet. Wat in 2018 (en nu) gebeurd is, staat in de fascistische traditie van de jaren 1930. In die jaren werd er in Brazilië erg gedweept met Hitler en Duitsland. Zelfs heel wat priesters zaten in die beweging.
Sindsdien is dat een onderstroom gebleven in de Braziliaanse samenleving. De wortels zitten nog veel dieper: sinds de stichting van de republiek, eind 19de eeuw, staat op de vlag ‘Ordem e Progresso’, ‘orde en vooruitgang’, ook al heeft de Messias er sinds 2019 een chaos van gemaakt.
President Bolsonaro wordt, ondanks al zijn leugens, corruptie en tegenstrijdigheden door drie machten in het zadel gehouden: de agrobusiness, het leger en de pinksterkerken. Die kerken werden in de jaren 1970 vanuit de Verenigde Staten geïmporteerd om de opkomende bevrijdingstheologie te dwarsbomen.
Tegenover de bevrijdingstheologie zetten ze de ‘theologie van de voorspoed’ (= het geld), ook al zijn veel arme mensen aangesloten bij deze bizarre kerken.
Bolsonaro idealiseert de militaire dictatuur van 1964 tot 1985 en verheerlijkt zelfs de folteringen die toen werden voltrokken. Het leger is dan vier jaar geleden ook via de voordeur binnen gekomen: 3000 militairen zitten in de administraties en er zijn onder Bolsonaro meer generaals tot minister aangesteld dan bij het begin van de dictatuur in 1964. De militairen zelf zijn één van de weinige beroepsgroepen die recent een hoger loon kregen. Zij kiezen dus voor hun goeroe.
De agrobusiness zit in heel de maatschappij verweven en heeft vooral in het federale parlement een grote macht. Zo heeft ze zichzelf al decennialang goed bediend met subsidies. Een milieuwet door het congres krijgen, is dan ook een moeilijke zaak.
Neem nu de ‘wet-Kandir’ van 1996. Deze wet ten dienste van de agrobusiness zorgt ervoor dat er geen uitvoertaksen moeten worden betaald, bijvoorbeeld voor soja richting Europa en China. Dat maakt dat Braziliaanse soja de goedkoopste ter wereld is, daar sinds 1962 er ook geen heffing in de Europese havens moet worden betaald.
Kandir bepaalt ook dat de agrobusiness geen belasting moet betalen op pesticiden. Bijgevolg kan overvloedig gif vanuit vliegtuigjes gespoten worden. Over de velden, maar ook over scholen, woonwijken, etc. Gif dat dikwijls in Europa (ook in België) geproduceerd wordt, maar in de Europese Unie niet in de landbouw mag worden gebruikt. Maar het mag wel geëxporteerd worden, onder meer naar Brazilië.
Diezelfde agrobusiness heeft in september zwaar gelobbyd. Zo schreven diverse bedrijven van de zuidelijke deelstaat Santa Catarina op 2 september een open brief aan de kiezers. Ze spreken in deze brief veel over ‘democratie’, maar zij zijn de eersten om de democratie uit te hollen. De brief is ondertekend door de voorzitters van alle afdelingen van de agronegócio van Santa Catarina (o.a. Aurora-Coop en nog negen andere bedrijven).
Bij het trio van president Bolsonaro ‘God-familie-vaderland’ voegen ze nog de vrijheid. De ondertoon van de brief is ingehouden fascistisch, als je weet dat dezelfde business de gouverneur van Santa Catarina het leven zuur gemaakt heeft, daar hij een belasting wou heffen op pesticiden. “Nee, wij hebben de vrijheid om kosteloos gif te spuiten!”
In Brazilië zeggen ze: “Bolsonaro heeft hun geest schoon gemaakt”. De waarheid van de Messias is hun enige waarheid. Ze volgen hem zonder discussie.
Luc Vankrunkelsven
(De auteur schreef 11 boeken over de verhouding Brazilië-Europa.)
Lees verder (inhoud oktober 2022
