Messianisme en millenarisme van Rusland en van alle Russen, waar ze zich ook bevinden
De geschiedenis zal ons leren dat degenen die sinds 2014 niet zijn opgehouden met het aanwakkeren van het vuur van de Russisch-Oekraïense oorlog de tovenaarsleerlingen zijn die een doos van Pandora hebben geopend die het inferno van de ‘laatste dans van de grote nacht’ dreigt te ontsteken. Het Moskouse patriarchaat verspreidt ondertussen documenten met een zorgwekkende inhoud, vindt Antoine Courban van de Libanese krant L’Orient-Le Jour.
Op 1 april publiceerde de officiële website van het Moskouse patriarchaat (http://www.patriarchia.ru/db/text/6116189.html) een document dat op zijn zachtst gezegd zorgwekkend is qua ideologische inhoud, met een verrassend eschatologische en millenaristische toon.
Op 6 maart 2022 hield patriarch Kyrill van Moskou en van alle Russen een preek waarin hij de ‘speciale militaire operatie’ tegen Oekraïne beschreef als een ‘heilige oorlog’. Hij positioneerde zijn land als de verdediger van een vitale ruimte of beschaving, die van de ‘Russische wereld’ (Russkii Mir).
Op 13 maart 2022 reageerden vooraanstaande orthodoxe theologen uit de hele wereld en veroordeelden ze de leer van deze Russkii Mir door het Moskouse patriarchaat. Volgens de ondertekenaars verminkt deze leer de identiteit van de christelijke kerken door haar ‘etno-nationaal’ te maken.
Volgens hen is dit ‘fyletisme’ een ketterij die door verschillende orthodoxe concilies in Constantinopel aan het eind van de 19de eeuw is veroordeeld.
Het op 1 april 2024 gepubliceerde document is het programma waartoe is besloten door de XXVe Wereldvolksraad van Rusland; het is een decreet gericht aan de Russische wetgevende en uitvoerende autoriteiten.
In de eerste paragraaf staat dat de ‘speciale militaire operatie’ tegen “het criminele regime in Kiev en het hele Westen dat het steunt een heilige bevrijdingsoorlog is die door het Russische volk wordt gevoerd ter verdediging van hun recht om op het grondgebied van één enkele Russische staat te leven”.
Door deze strijd verdedigt het Russische volk “de unieke spirituele ruimte van het heilige Rusland” en vervult daarmee de rol van de katechon die Sint-Paulus noemt in zijn tweede brief aan de christenen van Thessaloniki. De katechon is de autoriteit of de kracht die het kwade in toom houdt en zo de uiteindelijke overwinning van de antichrist voorkomt.
Carl Schmitt schreef ooit uitgebreid over de katechon, als een ‘beteugelaar’ of ‘vertrager’, en identificeerde het met het Romeinse idee van het rijk en de universele kerk. Op deze manier wordt het einde der tijden opgeschort en gereduceerd tot een historisch project.
De oorlog in Oekraïne is een werk van het heilige Rusland als een katechon dat “de wereld beschermt tegen de aanvallen van de globalisering en het Westen dat in satanisme is vervallen”.
De paragraaf concludeert dat Oekraïne onder controle moet staan van ‘Rusland alleen’ en “dat op dit grondgebied een regime dat vijandig tegenover Rusland … staat (of) dat van buitenaf zou worden gecontroleerd … volledig moet worden uitgesloten”.
Dit is slechts een vermomde zegen van de bedreigingen waarvan we op de hoogte zijn.
De tweede paragraaf is ideologisch nog explicieter. Het definieert Russkii Mir als een spirituele en beschavingsruimte die niet beperkt is tot de grenzen van de Russische Federatie of het historische Groot-Rusland (Rusland en Wit-Rusland en Oekraïne) of zelfs de Russischtalige bevolkingsgroepen in de periferie.
De ‘Russische wereld’ omvat iedereen over de hele wereld voor wie de grote Russische cultuur de hoogste waarde is. Haar spirituele missie is juist om het kwade te beteugelen dat de wereld bedreigt en de mensheid wil onderwerpen aan “de hegemonie van één enkel kwaadaardig principe”.
Daarom is het noodzakelijk om “een duizend jaar oude Russische staat op te bouwen (die) de hoogste vorm van politieke creativiteit van de Russen als natie is”. Dit moet “het herstel van de eenheid van het Russische volk en zijn spirituele en vitale potentieel” mogelijk maken, een essentiële voorwaarde voor het voortbestaan van zijn rol als katechon ‘vertrager’ van het kwaad.
Vandaar de dwingende noodzaak om de volkeren van de ‘Russische Drie-eenheid’ (Russen, Wit-Russen en Oekraïners) te herenigen, evenals alle afstammelingen van het historische Rus, d.w.z. de Oost-Slaven.
Het document stelt dat “de doctrine van de (Russische) Drie-eenheid moet worden opgenomen in de normatieve lijst van spirituele en morele waarden en de juiste wettelijke bescherming moet krijgen”.
Naast dit pan-Russianisme en pan-Slavisme behandelt het document de kwestie van Eurazië zonder echter te specificeren naar welk Eurazië het verwijst. Is het een Eurazië van Vladivostok tot Brest, erfgenaam van de christelijke tradities van Rome en Constantinopel, of is het een Slavo-Turks Eurazië dat orthodoxe Slavische volkeren en islamitische Turkse volkeren uit Centraal-Azië samenbrengt?
Vijf andere punten ontwikkelen het beleid dat moet worden uitgevoerd op het gebied van gezin en demografie, migratie, onderwijs, economie en ruimtelijke en stedelijke planning. Kortom, de visie is allesomvattend en omvat alle aspecten van het menselijke leven.
Deze Russkii Mir moet een passend geboortebeleid intensiveren: “De staat moet zich een strategisch doel op lange termijn stellen (om) de bevolking van Rusland op 600 miljoen inwoners te brengen”.
Bovendien kan Rusland “een toevluchtsoord worden voor miljoenen buitenlanders die traditionele waarden verdedigen… en klaar zijn voor taalkundige en culturele integratie”.
Er wordt een hele reeks maatregelen gepland: de strijd tegen abortus, afwijkend seksueel gedrag, de bevordering van de massacultuur, traditionalistisch conservatisme, een volledige breuk met de paradigma’s van de moderniteit in het onderwijs, meer repressieve maatregelen, enzovoort.
“Educatieve programma’s … moeten zich ontdoen van … westerse concepten die vreemd zijn aan het Russische volk en destructief voor de Russische samenleving. Er moet een nieuw sociaal-humanitair paradigma worden ontwikkeld, gebaseerd op de Russische beschavingsidentiteit en traditionele Russische spirituele en morele waarden”.
Na de laatste regel van het document is de lezer sprakeloos. Het rad van de geschiedenis kan dus terugdraaien. Politiek gezien heeft het Westen onherstelbare fouten gemaakt sinds de val van de USSR in 1991.
Het heeft Rusland, zowel Europees als christelijk, in de armen van China laten glijden, in plaats van er alles aan te doen om het te integreren in de wereld van de erfgenamen van Athene, Rome en Jeruzalem.
Het allesomvattende project dat wordt bepleit in het document van de XXVe Wereldvolksraad van Rusland is een utopie van eschatologie (nvdr: eschatologie is een theologisch begrip dat letterlijk de ‘leer van de laatste dingen’ betekent. In het christendom, het jodendom en de islam verwijst de term naar het einde der tijden, de eindtijd of de ‘Vier Laatste Dingen’ zijnde de dood, de dag des oordeels, de hemel en de hel) en millenarisme die de apocalyps aankondigt.
We zijn in de aanwezigheid van een uitverkoren natie op een heilig land, zoals het Hebreeuwse volk in de Bijbel. Deze natie heeft een spirituele missie te vervullen: de antichrist confronteren door het kwade tegen te houden. In dit geval wordt met het kwade duidelijk het Westen bedoeld, zijn moderniteit en zijn waarden.
In principe, als er een katechon moet zijn, is het niet het Romeinse Rijk of de kerk, noch de Russische wereld, maar de VN, die helaas verlamd is.
Dit document is vandaag de dag van belang voor iedereen, in het bijzonder voor christenen, met name de orthodoxe christenen uit het patriarchaat van Antiochië, waar Libanon momenteel deel van uitmaakt.
De geschiedenis kent vele golven van millenarisme, zowel religieus als seculier (nvdr: in religieus aspect: een stroming onder christenen die op het einde der tijden een 1000-jarig rijk van vrede en geluk verwacht; maar ook Hitler droomde bijvoorbeeld van een duizendjarig rijk).
Vandaag de dag zijn er verschillende millenaristisch-eschatologische stromingen van religieus-politieke aard: de christelijke-zionisten in de Verenigde Staten, het khomeinistische sjiisme in Iran en de Russkii Mir in Moskou.
De staat Israël is op zichzelf al een messianisme dat nog niet volledig gerealiseerd is. We kunnen terloops de vele sektarische groeperingen in alle delen van de wereld noemen. Ja, de toekomst van de planeet Aarde ziet er somber en luguber uit.
Antoine Courban
(vertaling uit het Frans door Jan Van Criekinge)
Het originele Franstalige artikel Messianisme et millénarisme de toutes les Russies verscheen op 4 april 2024 op de website van de Libanese krant L’Orient-Le Jour : https://www.lorientlejour.com/article/1409144/messianisme-et-millenarisme-de-toutes-les-russies.html
Lees verder (inhoud april 2024)
