Karim Khan (ICC): “Geen soldaat, geen militair bevelvoerder, geen politiek leider – niemand – komt weg met straffeloosheid”
Sinds het Internationaal Strafhof in Den Haag (ICC) op 1 juli 2002 begon te functioneren, heeft het nog nooit een westerse politieke leider in functie aangeklaagd. Maar daar zou nu wel snel verandering in kunnen komen aangezien een arrestatiebevel voor de Israëlische premier Benjamin Netanyahu mogelijk in aantocht is. Op maandag 20 mei 2024 maakte Karim Khan, de openbaar aanklager van het ICC, bekend dat hij drie militaire en politieke leiders van Hamas (Yahya Sinwar, Mohammed Deif en Ismail Haniyeh) en twee Israëlische ministers (premier Netanyahu en minister van Defensie Yoav Gallant) wil laten vervolgen voor oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid.
De opmerkelijke beslissing van het Strafhof omvat evenwel nog geen aanhoudingsbevel, maar richt een verzoek voor het uitvaardigen ervan tot een panel van drie ICC-rechters. Zij zullen op basis van het al gevoerde vooronderzoek in de zaak-Palestina beslissen tot het uitvaardigen van een internationaal aanhoudingsmandaat.
Alle 124 verdragsstaten (waaronder alle 27 EU-lidstaten) worden dan geacht dit aanhoudingsbevel uit te voeren en de aangeklaagde personen te arresteren zodra deze zich op hun grondgebied bevinden.
Het ICC is een permanent hof voor het vervolgen van personen die verdacht worden van genocide, misdaden tegen de menselijkheid of oorlogsmisdaden, zoals omschreven in het Statuut van Rome (1998). De jurisdictie van het hof in Den Haag over deze misdaden begint te lopen voor zover gepleegd na 1 juli 2002, de dag dat het Statuut van Rome van kracht werd nadat een minimaal aantal staten het verdrag had geratificeerd.
Deze misdaden worden door de internationale gemeenschap beschouwd als de ernstigste misdaden binnen het internationaal strafrecht.
Een tiental landen heeft het statuut wel ondertekend maar (nog) niet geratificeerd, waaronder de VS, Rusland, Iran, Israël, Soedan en Zimbabwe. Het internationaal verdragsrecht verplicht staten die een verdrag getekend hebben “zich te onthouden van daden die de doelstelling van een verdrag met voeten treden”.
Drie van deze landen: de VS, Israël en Soedan, hebben echter hun handtekening onder het Statuut van Rome herroepen. Zij erkennen dus niet langer de uit het statuut voortvloeiende verplichtingen.
Niemand staat boven de wet van het internationaal humanitair recht
Openbaar aanklager Karim Khan heeft uitgebreid toelichting gegeven bij zijn verzoek tot aanhoudingsbevel tegen de vijf genoemde personen. Enkele opmerkelijke passages.
Khan: “Geen soldaat, geen militair bevelvoerder, geen politiek leider – niemand – komt weg met straffeloosheid. Niets kan worden aangewend als rechtvaardiging voor het ontzeggen van de meest essentiële levensbehoeften aan mensen, onder wie talrijke vrouwen en kinderen. Niets kan het nemen van gijzelaars rechtvaardigen.”
Khan: “Ik dring er bij alle betrokken partijen op aan dat de pogingen om de vertegenwoordigers van dit Strafhof te verhinderen, te intimideren of te beïnvloeden onmiddellijk zouden worden gestopt.”
“Wij moeten aantonen dat het internationaal humanitair recht, dat de basis vormt voor menselijk gedrag tijdens gewapende conflicten, van toepassing is op alle individuen en op hen allen gelijk zal worden toegepast. Alleen zo kunnen we tastbaar maken dat de levens van alle mensen gelijkwaardig zijn.”
Al wekenlang voor de officiële aankondiging werd er gespeculeerd over mogelijke plannen van het Strafhof in Den Haag om een aanhoudingsbevel uit te vaardigen. Niet alleen tegen de Israëlische politieke leiders, maar ook tegen Hamas-leiders.
Bij Hamas gaat het om oorlogsmisdaden gepleegd tijdens de aanval van 7 oktober 2023 op Israël. Bij Israël ligt de nadruk op het gebrek aan humanitaire hulp voor de Palestijnse bevolking in Gaza en op het aanhoudende geweld, waarbij wordt aangehaald dat Israël verzaakt aan zijn plicht om de burgerbevolking afdoende te beschermen.
Internationale druk
Het is niet de eerste keer dat Israël in het vizier komt van het Strafhof. Maar dit keer leidde de mogelijke aankondiging van het ICC wel tot stijgende nervositeit bij de leden van het Israëlische oorlogskabinet. Zo zou al veel internationale druk – van Israël en zijn voornaamste bondgenoot, de VS, maar ook van andere G7-landen – zijn uitgeoefend op het Hof om vooral niét over te gaan tot het uitvaardigen van de aanhoudingsmandaten.
Dat die druk zeer ernstige vormen aannam, gaf het ICC vrijdag 3 mei zelf aan. Het hof achtte het zelfs nodig om op X (het vroegere Twitter) een ongeziene oproep te doen om een einde te maken aan de intimidatie van zijn personeel.
In de mededeling vroeg de openbaar aanklager dat de “intimidatie en represailles en pogingen om ICC-personeel te belemmeren of te intimideren” onmiddellijk dienden op te houden.
Karim Khan baseert zijn huidige aanklacht op uitgebreid onderzoek dat de afgelopen maanden plaatsvond. Dit omvat onder meer interviews met getuigen en overlevenden, de analyse van audiovisueel bewijsmateriaal en satellietbeelden, en publieke uitspraken van de geviseerde politieke en militaire leiders. Daarnaast laat Khan zich ook bijstaan door een onafhankelijke groep van internationaal gerenommeerde juristen.
Hieronder publiceren we het integrale opiniestuk van Reed Brody dat verscheen op 9 mei 2024 op de website van The Nation: Who’s Afraid of the International Criminal Court?
Jan Van Criekinge
Who’s Afraid of the International Criminal Court?
In two decades, the ICC has never indicted a Western official. But a warrant may be coming for Benjamin Netanyahu. For the past two weeks, the Israeli government has been warning that the International Criminal Court (ICC) in The Hague is about to file war crimes charges against Benjamin Netanyahu and other senior Israeli officials for their actions in Gaza.
Netanyahu has labelled the possibility of being hit with an arrest warrant an ‘antisemitic hate crime’ and called on the “leaders of the free world to stand firmly against the ICC’s outrageous assault on Israel’s inherent right of self-defense,” adding “we expect them to use all the means at their disposal to stop this dangerous move.”
The Israeli government also reportedly warned the Biden administration that if the ICC issues warrants against Israeli leaders, it will take retaliatory steps against the Palestinian Authority that could lead to its collapse.
American officials are rushing to Israel’s defense. Speaker of the House of Representatives Mike Johnson called for the Biden administration to “immediately and unequivocally demand that the ICC stand down.” Johnson went on to say that Congress would “use every available tool to prevent such an abomination”.
Members of Congress from both parties said that warrants would be met with a strong response, and a letter from 12 Republican senators threatened Khan, promising that the US would “sanction your employees and associates, and bar you and your families from the United States.” “You have been warned,” the letter concluded ominously.
As the pressure mounted, the ICC prosecutor, British barrister Karim Khan, took to social media to issue his own warning. Threats of retaliation, he said, undermine the court’s “independence and impartiality”. And, he noted, those who issue them could be charged by the ICC with the crime of obstructing justice.
While the ICC has not confirmed the reports of impending charges – which would almost certainly be coupled with warrants against top Hamas officials – the furious diplomatic manoeuvrings are reflective of the unprecedented nature of any such event.
The ICC has never, in over 21 years of existence, indicted a Western official. Indeed, no international tribunal since Nuremberg has done so. Up until now, the instruments of international justice have been used almost exclusively to address crimes by defeated adversaries, powerless outcasts, or opponents of the West such as Vladimir Putin or Slobodan Milošević.
For 15 years, since the Palestinian Authority submitted a declaration accepting the ICC’s jurisdiction in January 2009, following Israel’s Cast Lead operation, which killed more than 1,400 Gazans, Palestinian efforts to invoke the ICC have gotten the slow walk from three successive ICC prosecutors.
Indeed, even after the indiscriminate and disproportionate Israeli response to the horrific Hamas attacks of October 7, many ICC-watchers believed that the savvy Khan was reluctant to cross a historic US red line with an indictment of Israeli officials, despite his increasingly strong warnings to both Hamas and Israel.
If that was in fact Khan’s concern, it may have yielded to the relentless Israeli assault and the growing international consensus around the criminal nature of Israel’s response, bolstered by the decision by the other court in The Hague, the International Court of Justice (ICJ), which in response to a complaint by South Africa found that Israeli actions created a ‘plausible’ risk of genocide.
In March, Khan named Britain’s former chief prosecutor, a Conservative Party member, to oversee his probe. Reporting by The New York Times suggests that an indictment would focus on Israel’s obstruction of humanitarian aid, which Khan has emphasized in his public warnings and which would be relatively easy to demonstrate even without the ability to conduct an in-depth on-the-ground investigation.
This would also be in line with the ICJ’s emergency orders to Israel to facilitate such aid and an April statement by the UN’s human rights chief Volker Türk that Israel’s policies may “amount to the use of starvation as a method of war, which is a war crime”.
In response to the reports of possible warrants, the White House and State Department have insisted that the ICC has no jurisdiction over Israeli nationals because Israel is not state party to the ICC’s governing Rome Statute (Palestine is a party).
That pretension was roundly rejected in the 1998 Rome negotiations, however, which determined that the ICC could investigate and prosecute crimes committed by nationals of states party to the statute or on the territory of states that gave their consent.
The Clinton administration, thus deprived of an iron-clad guarantee that no American (or Israeli) could ever be charged by the court, cast one of only seven votes against the Rome Statute.
Under President Donald Trump, Washington imposed sanctions on previous prosecutor Fatou Bensouda for her timid investigations into Palestine and alleged US crimes in Afghanistan.
Even in 2021, when the Biden administration lifted those sanctions, Secretary of State Antony Blinken said, “We maintain our longstanding objection to the Court’s efforts to assert jurisdiction over personnel of non-States Parties such as the United States and Israel.”
Then, however, came the Russian invasion of Ukraine, massive Russian war crimes, the largest ICC investigation in history, and an arrest warrant against Putin. All of a sudden, the US did not care that the ICC was investigating nationals of a state not party to the statute (Russia).
President Biden said the charges were justified, and Blinken urged ICC-members to arrest Putin and his co-indictee Maria Lvova-Belova, Russia’s commissioner for children’s rights, who is accused of abducting thousands of Ukrainian kids, and turn them over to The Hague. Bipartisan legislation permitted Washington to support the ICC’s Ukraine investigation.
Now the United States may be hoist with its own petard—something the Pentagon feared when it objected to providing the ICC with evidence against Russia.
An ICC warrant would make Netanyahu a wanted man, in the same category as Putin and Sudan’s Omar al-Bashir. While it’s unlikely that Netanyahu and the other indicted officials would be in handcuffs anytime soon, these crimes have no statute of limitations, meaning that once indicted, their world would be much smaller.
And following on the heels of the ruling by the International Court of Justice, and the ICJ’s decision in a later case brought by Nicaragua against Germany which reminded “all States of their international obligations relating to the transfer of arms to parties to an armed conflict”, to avoid such arms’ being used to violate the Geneva and genocide Conventions, indictments of Netanyahu or other Israeli officials would make it untenable for the United States to claim that arming the Israeli military does not render it complicit in atrocities.
Reed Brody
Reed Brody is a veteran war crimes prosecutor. His latest book is To Catch a Dictator: The Pursuit and Trial of Hissène Habré (Columbia University Press).
Dit opiniestuk van Reed Brody verscheen op 9 mei 2024 op de website van The Nation: Who’s Afraid of the International Criminal Court? https://www.thenation.com/article/world/icc-netanyahu-biden-israel-war-crimes/
Reactie van Reed Brody nadat op 20 mei 2024 bekend werd dat het ICC een strafklacht tegen premier Netanyahu, minister van Defensie Gallant en drie Hamas-leiders voorbereidt:
“This is a watershed event in the history of international justice. The ICC prosecutor has never, in over 21 years of existence, sought the indictment of a western official. Indeed, no international prosecutor since Nuremberg has done so. Up until now, the instruments of international justice have been used almost exclusively to address crimes by defeated adversaries as in Nuremberg and Tokyo, powerless outcasts or opponents of the west such as Vladimir Putin or Slobodan Milošević.”
Videofragmenten:
Democracy Now: https://lnkd.in/dCvf9YCy
France24 (French): https://lnkd.in/dJvMqHmE
France24 (English): https://lnkd.in/dXYFSDs2
Biden Should Oppose US Sanctions on ICC – Uphold Independence of International Criminal Court, Rights Groups Say
(Washington, DC, 23 May 2024)
US President Joe Biden should oppose threats and calls for punitive actions against the International Criminal Court (ICC), 121 human rights and civil society groups said today in a letter to President Biden.
On May 20, 2024, the court’s prosecutor announced that he was seeking arrest warrants for three leaders of Hamas and two senior Israeli officials. Some members of the US Congress have threatened to retaliate against the ICC, including by imposing sanctions against court officers, if the court moves forward with arrest warrants against Israeli officials in its Palestine investigation.
Although the United States is not a member of the ICC, Republican and Democratic administrations have supported the court in specific cases, and the US government has assisted with the arrest of suspects wanted by the court.
The Biden administration has recognized the court’s essential role in addressing serious international crimes in Ukraine and in Darfur, Sudan.
In the May 22 letter to the White House, the groups urged President Biden to reject attacks on the court, calling the previous US administration’s sanctions against the prosecutor’s predecessor an affront to justice.
“The previous administration’s sanctions against [ICC officials] … aligned the United States with authoritarian tactics of threatening judges and independent judicial institutions,” the groups said in their letter.
President Biden should “oppose any legislative efforts to undermine the ICC, and to make clear that regardless of its views on specific ICC investigations, the United States continues to support independent international justice mechanisms,” the groups said.
Bron HRW: https://www.hrw.org/news/2024/05/23/biden-should-oppose-us-sanctions-icc
De volledige tekst van het ICC-verzoek tot aanhouding in de zaak-Palestina is te lezen op de website van het ICC: https://www.icc-cpi.int/news/statement-icc-prosecutor-karim-aa-khan-kc-applications-arrest-warrants-situation-state
International Criminal Court Prosecutor Elected – Karim Khan Should ‘Rise to the Challenge’ (2021) https://www.hrw.org/news/2021/02/12/international-criminal-court-prosecutor-elected
Eerder al gepubliceerd over ICC en internationaal strafrecht in CIMIC-Nieuwsbrief:
- Kan Joe Biden eindelijk de Verenigde Staten verzoenen met het internationale strafrecht? https://cimic-npo.org/2021/02/27/item20-004/
- Bij de dood van ex-dictator Hissène Habré van Tsjaad: een einde aan straffeloosheid? https://cimic-npo.org/2021/09/25/item25-013/
- De Russisch-Oekraïense oorlog laat ook Afrika niet onberoerd, maar ‘ander’ perspectief kan verhelderen https://cimic-npo.org/2022/05/31/33-010/
- Zomerboeken – De eigenzinnige keuze van de redactie https://cimic-npo.org/2023/06/30/44-001/
