Vind je het normaal als de tabaksindustrie zou deelnemen aan conferenties van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)?
Zou jij het normaal vinden als de tabaksindustrie deelnam aan conferenties van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)? Het zou toch op zijn minst vreemd zijn, aangezien de tabaksproducenten van deze evenementen gebruik zouden kunnen maken om druk uit te oefenen en zo het gezondheidsbeleid te beïnvloeden. Een soortgelijke situatie doet zich nochtans jaarlijks voor bij de Klimaatconferenties (COP) van de Verenigde Naties. Ondanks protesten blijven de fossiele brandstoffenproducenten zich vrij en vrolijk bewegen in de ruimtes waar over de toekomst van onze planeet wordt beslist.
Je hoeft maar naar de laatste COP te kijken om te beseffen hoe gewoon het is dat oliebaronnen mee aan de onderhandelingstafel zitten. COP27 vond plaats in Egypte in 2022, COP28 werd georganiseerd door de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) en COP29 werd eind vorig jaar gehouden in Azerbeidzjan.
Alle drie de landen zijn notoire producenten van fossiele brandstoffen, waarvan de ongebreidelde verbranding aan de basis ligt van de huidige wereldwijde klimaatcrisis.
COP30 zal van 10 tot 21 november 2025 plaatsvinden in Belém, een stad die wordt beschouwd als de toegangspoort tot het Amazonegebied. Aan de ene kant positioneert gastland Brazilië zichzelf als een natie die heeft gestreden voor nul ontbossing (met relatief succes), aan de andere kant produceert Brazilië ook gas en steenkool en is het een van de grootste olie-exporteurs ter wereld.
Op dit moment ligt er bovendien een controversieel project op tafel voor de exploitatie van grote oliereserves op de equatoriale oever van de monding van de Amazonerivier in de staat Pará.
Vorige week publiceerden meer dan 260 organisaties en experts uit diverse landen een open brief waarin ze niet alleen meer transparantie eisen, maar ook concrete maatregelen om de belangenverstrengeling bij de komende COP30 te voorkomen.
De brief is gestuurd naar de president van Brazilië, Luiz Inácio Lula da Silva, de uitvoerend secretaris van het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake Klimaatverandering (UNFCCC), Simon Stiell, en andere leidende figuren die een rol zullen spelen tijdens de COP30 in Belém.
“De nefaste invloed van sterk vervuilende industriële sectoren in de klimaatonderhandelingen brengt de toekomst van de planeet in groot gevaar. In onze brief stellen we concrete maatregelen voor om ervoor te zorgen dat COP30 een mijlpaal wordt in het wereldwijde klimaatbestuur en dat Brazilië een nieuwe standaard van transparantie bij de COP’s aanvoert”, aldus Olivia Ainbinder, coördinator van het Social and Environmental Integrity Programme van Transparency International, in de verklaring.
Tot de voorgestelde maatregelen behoren de uitsluiting van vertegenwoordigers van vervuilende sectoren uit de landendelegaties, de openbare bekendmaking van de eventuele belangen van alle COP-deelnemers, de totale stopzetting van partnerschappen tussen gastlanden en industrieën die fossiele brandstoffen blijven produceren, en ten slotte, de keuze beperken tot gastlanden die zich ‘echt inzetten’ voor de strijd tegen de klimaatverandering en voor het respect voor de mensenrechten.
De eisen in de brief zijn zinvol. We mogen niet vergeten dat de WHO bijvoorbeeld de tabaksindustrie niet toestaat deel te nemen aan evenementen. Het doel van dit verbod is om het volksgezondheidsbeleid te beschermen tegen de nefaste invloed van de tabaksindustrie, die in het verleden al diverse tactieken en leugens heeft gebruikt om tijd te winnen en te blijven profiteren van een product dat de menselijke gezondheid vernietigt.
Dit ferme standpunt van de WHO wordt letterlijk versterkt door de WHO-Kaderconventie voor Tabaksontmoediging (FCTC). Er is ook een Raamverdrag inzake Klimaat, maar dit document sluit vertegenwoordigers van de fossiele industrie niet uit. Is het niet hoog tijd om de spelregels te veranderen?
Zowel op het gebied van tabak als fossiele brandstoffen staat de gezondheid van mensen op het spel. De overleving en het welzijn van de mensheid zijn afhankelijk van een planeet die minimaal bewoonbaar is voor alle levende wezens.
En dat is alleen mogelijk als we de stijging van de gemiddelde temperatuur op aarde zoveel mogelijk trachten te beperken, door massaal in te zetten op schone energiebronnen en de productie van gas, olie en kolen drastisch te verminderen.
De afgelopen tien jaar waren de warmste ooit gemeten. Een rapport van de Wereld Meteorologische Organisatie, dat onlangs is gepubliceerd, laat zien hoe de klimaatschade die tot nu toe is aangericht duizenden jaren lang onomkeerbare sporen zal nalaten.
Er is niet veel tijd meer te verliezen: de ambitie van de volgende topontmoetingen (COP’s) mag niet langer worden tegengehouden door degenen die blijven profiteren van de wereldwijde vervuiling.
Andréia Azevedo Soares
Andréia Azevedo Soares is wetenschapsjournaliste bij de Portugese krant Público. Ze werd geboren in Rio de Janeiro, waar ze journalistiek studeerde aan de Federale Universiteit. In 1999 verhuisde ze naar Portugal. Sinds 2000 is ze aan de slag bij Público, met twee onderbrekingen – één voor een doctoraat in wetenschapscommunicatie aan het Imperial College in Londen en de andere om samen te werken met het wetenschappelijk tijdschrift WHO Bulletin in Genève.
Deze tekst verscheen op 20 maart 2025 in het Portugees onder de titel ‘Acharia normal se as tabaqueiras organizassem eventos da OMS?’ op de ‘klimaatbijlage’ Azul van de Portugese krant Público: Azul. Clima. Biodiversidade. Sustentabilidade. Uma newsletter sobre o nosso planeta. Público.pt
(Vertaling uit het Portugees door Jan Van Criekinge)
Lees ook:
Exploração de petróleo no rio Amazonas instala tensão política no Brasil. Porquê?Porque a empresa petrolífera estatal Petrobras viu negado o pedido para perfurar a foz do rio Amazonas? E quais são os impactos políticos da decisão do instituto brasileiro que protege o ambiente?
Lees verder (inhoud maart 2025)
